Theo Chủ nghĩa Mac-Lênin thì loài người từ trước đến nay đã trải qua 5 hình thái
kinh tế xã hội. Từ thời kỳ mông muội đến hiện đại như ngày nay, đó là : Thời kỳ
công xãnguyên thuỷ , thời kỳ chiếm hữu nô lệ , thời kỳ phong kiến , thời kỳ t ư
bản chủ nghĩa và thời kỳ xã hội chủ nghĩa . Trong mỗi hình thái kinh tế xã hội
được quy định bởi một phương thớc sản xuất nhất định . Chính những phương
thức sản xuất vật chất là yếu tố quyết định sự phát triển hình thái kinh tế xã hội .
Và qua nghiên cứu thì theo một phương thức sản xuất nào cũng đều phải có sự phù
hợp giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất . Lực lượng sản xuất và quan hệ
sản xuất luôn song song tồn tại và tác động lẫn nhau để hình thành một phương
thức sản xuất . Đây là hai yếu tố quan trọng quyết định tính chất , kết cấu của xã
hội .
Trong bất kỳ một phương thức sản xuất nào quan hệ sản xuất cũng phải phù
hợp với lực lượng sản xuất . Sự tác động qua lại và mối quan hệ giữa chúng phải
hài hoà và chặt chẽ . Tuy nhiên trong hai yếu tố đó thì lực lượng sản xuất luôn
quyết định quan hệ sản xuất . Một hình thái kinh tế -xã hội có ổn định và tồn tại
vững chắc thì phải có một phương thức sản xuất hợp lý. Chính bởi lẽ đó mà lực
lượng sản xuất phải tương xứng phù hợp với quan hệ sản xuất bởi vì xét đến cùng
thì quan hệ sản xuất chính là hình thức của lực lượng sản xuất . Vậy nên nếu lực
lượng sản xuất phát triển trong khi đó quan hệ sản xuất lạc hậu thì sẽ kìm hãm sự
phát triển của lực lượng sản xuất
