Xuất bản có vai trò quan trọng đặc biệt trong đời sống xã hội nói chung,
văn hóa nói riêng. Các quan hệ xã hội về xuất bản rất đa dạng, phong phú và phức
tạp. Nó đan xen giữa văn hóa - tư tưởng với kinh tế, giữa lao động sáng tạo của tư
duy với lao động sản xuất vật chất, nó xuyên suốt quá trình sản xuất - lưu thông và
tiêu dùng xuất bản phẩm. Hoạt động xuất bản là kênh thông tin quan trọng để tuyên
truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, góp phần ổn định chính trị, phát
triển văn hóa và kinh tế, nâng cao dân trí, đời sống tinh thần của nhân dân. Do đó,
tăng cường quản lý nhà nước (QLNN) về xuất bản là vấn đề quan trọng luôn được
Đảng và Nhà nước ta quan tâm.
Sau khi Cách mạng tháng 8 thành công, tháng 11 năm 1946 Quốc hội họp
khóa thứ 2 đã thông qua Hiến pháp, bảo đảm các quyền tự do dân chủ cho nhân dân,
trong đó có quyền tự do xuất bản: "Công dân Việt Nam có quyền tự do ngôn luận,
tự do xuất bản.". Kể từ đó, Đảng và Nhà nước ta luôn có những bổ sung, sửa đổi
các chủ trương, đường lối QLNN đối với xuất bản nhằm phát triển kinh tế - xã hội.
Hoạt động QLNN bằng pháp luật về xuất bản đã có những đổi mới đáng kể, mang
lại những kết quả tích cực, đặc biệt là từ khi Luật xuất bản 1993 có hiệu lực thi hành
và hiện nay là Luật xuất bản 2004. Tuy nhiên, QLNN đối với xuất bản ở nước ta
hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế: Mô hình tổ chức và cơ chế chính sách cho hoạt
động xuất bản còn nhiều bất cập, hoạt động xuất bản có những khó khăn, thách thức
gay gắt, một số nhà xuất bản chỉ chú ý đến lợi ích kinh tế đơn thuần, coi nhẹ chức
năng, nhiệm vụ chính trị, văn hóa; xuất hiện một số xuất bản phẩm có nội dung
không lành mạnh, không phù hợp với truyền thống văn hóa Việt Nam, bị dư luận
phê phán; một bộ phận khác hoạt động kém hiệu quả, kém năng động, còn nặng về
trông chờ, bao cấp. Nạn in lậu, in trái phép chưa được ngăn chặn, xử lý kịp thời, thị
trường xuất bản phẩm chưa được quản lý chặt chẽ, hệ thống phát hành xuất bản
phẩm Nhà nước không được quan tâm, củng cố đúng mức, đang có nguy cơ bị thu
hẹp, nhất là ở miền núi, vùng sâu, vùng xa
