Sở hữu tư liệu sản xuất là một nhân tố cơ bản cấu thành hệ thống quan hệ sản
xuất trong từng chế độ kinh tế - xã hội. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội,
một trong những nội dung cơ bản cần phải giải quyết là phải tiến hành cải tạo các
quan hệ sản xuất mà điểm xuất phát là cải biến quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu
sản xuất sang quan hệ sở hữu công cộng để đáp ứng yêu cầu phát triển lực lượng
sản xuất.
Ở nước ta, trước thời kỳ đổi mới, quá trình chuyển sở hữu tư nhân sang sở
hữu nhà nước được thực hiện thông qua quốc hữu hoá các tư liệu sản xuất của giai
cấp tư sản dưới hai hình thức không bồi thường và có bồi thường; chuyển sở hữu tư
nhân của những người sản xuất nhỏ sang sở hữu tập thể thông qua phong trào hợp
tác hoá để tập thể hoá tư liệu sản xuất. Việc làm đó đããđưa quan hệ sở hữu tư liệu
sản xuất vượt quá xa so với khả năng quản l› và trình độ phát triển lực lượng sản
xuất.
Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng ta đã đề ra đường lối đổi mới, trước
hết là đổi mới tư duy kinh tế, thực hiện đa dạng hóa các hình thức sở hữu, phát triển
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý
của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cương lĩnh xây dựng đất nước
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và văn kiện các kỳ Đại hội Đảng từ Đại
hội VII đến nay đều khẳng định thực hiện nhất quán chính sách phát triển kinh tế
nhiều thành phần. Trong đó sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể phải ngày cảng trở
thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân. Điều đó có nghĩa là song song với phát
triển kinh tế tư nhân phải từng bước chuyển sở hữu tư nhân sang sở hữu công cộng
về tư liệu sản xuất.
