Vào thế kỷ thứ19, người ta bắt đầu khám phá rằng những bịnh gây kinh hoàng
cho nhân loại thời đó là do những sinh vật cực nhỏ, lớn chừng vài phần ngàn
millimet (micron), chỉnhìn được qua kính hiển vi, đó là những vi trùng hay vi
khuẩn (bacteria). Ví dụbịnh nhiễm trùng ngoài da gây nhọt mủdo vi trùng hình
tròn tụlại một chùm nhưchùm nho (staphylococcus), bịnh lao (tuberculosis) do
những vitrùng hình cái que (bacillus), bịnh giang mai (syphilis) do những vi trùng
hình xoắn Treponema gây ra. Những vi trùng này thường được cấy (cultured) trên
những môi trường nhân tạo (artificial media) đểnghiên cứu những đặc tính của nó.
Nói chung mỗI vi khuẩn là một tếbào sống riêng rẽ, nhỏhơn tếbào cơthểchúng
ta gắp trăm lần, nên có thểùa vào tấn công tếbào chúng ta và thải những chất độc
(toxin) làm nguy hại cơthểchúng ta. Mỗi vi trùng có những bộdi thể(genome)
làm bằng DNA hoặc RNA (deoxyribonucleic acid hoặc ribonucleic acid là những
nucleic acid tựa nhưchất tạo thành của nhiễm thể/chromosome trong tếbào chúng
ta). DNA hoặc RNA chứa những dữkiện di truyền điều khiển tổng hợp (synthesis)
các protein tạo dựng nên vi khuẩn và do đó vi khuẩn có thểtựmình sinh sôi nẩy
nở(replication). Qua thếkỷthứ20, những thuốc trụsinh (hoặc kháng sinh ) nhưlà
sulfamide và penicillin được khám phá có khảnăng giết chết (bactericidal) hoặc
ngăn chận sựsinh sản (bacteriostatic) của các vi khuẩn. Những bịnh vi khuẩn như
bịnh giang mai (syphilis), bịnh lậu (gonorrhea), bịnh lao, bịnh sung phổi
(pneumonia). được chữa trịhiệu quảvà nhanh chóng.Trong một thờI gian khá lâu
y khoa say sưa trong giấc mơlàm chủcác bịnh truyền nhiễm với những trụsinh
mới mẽvà càng ngày càng mạnh (và càng đắt tiền) được tung ra trên thịtrường.
Sau đó thì người ta khám phá, ngoài những vi khuẩn quan sát đươc trên kính
hiển vi, còn có những sinh vật gây bịnh nhỏhơn hàng ngàn lần, lớn nhỏtính bằng
nanometer (một phần triệu của millimet), phải nhờ đến kính hiển vi điện tử
(electron microscope, không xài ánh sáng thường mà xài những tia điện tử) mớI
thấy được. Những sinh vật này là những virus; một sốtài liệu tiếng Việt gọi là siêu
vi trùng, siêu vi khuẩn, hoặc phiên âm là virut (virus do tiếng la tinh có nghĩa là
‘’thuốc độc’’). Một sốbịnh thông thường nhưbịnh cúm (influenza), cảm cúm
(common cold), bịnh ban đỏ(measles), bịnh trái rạ(chicken pox) là do virus gây
ra. Cơcấu virus đơn giản hơn vi khuẩn thường, chỉgồm một vỏprotein bọc và che
chỡmột cái lõi DNA hoặc RNA (nucleic acid). Cái lõi này là nơi chứa những gene
(gien, di thể) điều khiển tổng hợp những protein mớI cần cho sựsinh sản của
virus. Tuy nhiên vì không thểtựnó tổng hợp protein cho chính mình, virus cần
sống ký sinh trong một tếbào (cell) và dùng ‘’ké’’ những phương tiện của tếbào
này thì mới sinh sản được. Những virus rất khó trịbằng trụsinh. Hiên nay số
thuốc trụsinh trịvirus (antiviral antibiotic) còn hiếm; ví dụcác trường hợp trái rạ
(chicken pox) nặng được chữa sớm bằng acyclovir thì có thểmau bớt hơn. Ngược
3
lại, trụsinh chỉlàm bịnh virus HIV (gây ra AIDS hoặc SIDA) chậm lại và chưa có
thuốc trụsinh nào trịdứt được.
