Bệnh Basedow (còn gọi là bệnh Graves) được Calr Von Basedow mô
tả năm 1840, là nguyên nhân thường gặp nhất của cường giáp. Ở nước ta,
bệnh Basedow chiếm 45,8% trong các bệnh nội tiết [7], [15], bệnh gặp ở nữ
80 – 90 % các trường hợp [4], [7]. Hormon giáp tăng cao và kéo dài dẫn
đến mất xương. Bệnh xương nhiễm độc giáp, lần đầu tiên biết bởi Von
Reckllinghausen vào năm 1891 [45]. Nhờ vào những nghiên cứu đầu tiên
về hình thái học, phân tích tổ chức xương, năm 1940 William RH, Morgan
HJ đã chứng minh có sự tăng đổi mới xương, đặc biệt là ở vỏ xương, do tác
động trực tiếp của hormon tuyến giáp trên mô xương và làm giảm độ dày
của vỏ xương [55]. Ryckewaert A (1968) cho rằng biểu hiện xương ở
cường giáp trên X quang có thể thấy sau 5 năm bị bệnh [49], tuy nhiên sự
thay đổi này có thể xuất hiện ít nhất một năm, đó là xẹp đốt sống, gãy
xương tự nhiên và viêm màng xương như tạo xương mới ở màng xương đốt
bàn tay, bàn chân, gọi là bệnh xương ngón dùi trống giáp.
Vào những năm cuối thế kỷ XX, trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về
mật độ xương ở bệnh nhân cường giáp [43], [46], bằng các phương pháp đo
hấp thụ photon đơn, kép ở cột sống và cổ xương đùi, chụp X quang bàn
tay, siêu âm ở xương gót, đo hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA), trong
đó phương pháp DEXA được coi là tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán loãng
xương. Trước đây loãng xương đuợc đánh giá trên sự thay đổi tổ chức của
mô xương (Biopsie) hoặc dựa vào hình ảnh X quang quy ước: Thưa các bè
xương, xẹp đốt sống, gãy xương tự nhiên, tuy nhiên các biểu hiện trên
xương X quang thường muộn, lúc đó khối lượng xương đã mất khoảng
30 – 50%. Ngày nay chẩn đoán loãng xương là dựa vào phương pháp đo
mật độ xương bằng tia X năng lượng kép [36] đo ở cột sống và cổ xương
đùi, được thế giới sử dụng nhiều nhất.
