Hòa giải là một chế định rất quan trọng trong TTDS. Hòa giải là hoạt động do Tòa án tiến hành nhằm giúp đỡ các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án dân sự. Việc hòa giải thường có ý nghĩa hết sức quan trọng vừa đảm bảo tiết kiện chi phí và tiền của cho Nhà nước, cho người dân, giảm bớt giai đoạn tố tụng kéo dài, vừa giải quyết triệt để mâu thuẫn giữa các đương sự, góp phần tích cực trong công cuộc xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân. Do đó, nếu chế định hòa giải không được quan tâm đúng mức trong việc giải quyết vụ án dân sự, quyền và lợi ích hợp pháp của cac bên đương sự sẽ không được đảm bảo triệt để.
Tại Pháp lệnh Thủ tục giải quyết vụ án dân sự, chế định hòa giải mới chỉ được giải quyết tại 2 điều luật (Điều 43,44). Theo đó, khái niệm cũng như thủ tục tiến hành hòa giải được nêu ra ở mức độ khái quát. Nội dung này được quy định cụ thể trong một số văn bản hướng dẫn như: Nghị quyết 03/HĐTP ngày 19/10/1990 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết vụ án dân sự; Công văn 86/KHXX ngày 14/12/1996 của Tòa án nhân dân tối cao trả lời về Thủ tục hòa giải trong Tố tụng dân sự Chế định hòa giải vì thế mà chưa được thống nhất quy định tại một văn bản có giá trị pháp lý cao. Kế thừa và phát triển từ những quy định mang tính hệ thống và những quy định mang tính hướng dẫn thi hành như đã nói trên. Trong Bộ luật Tố tụng dân sự 2004, chế định hòa giải được dành một vị trí tương đối quan trọng, với số lượng các điều luật nhiều hơn (9 Điều) và các vấn đề đã được quy định chi tiết. Ngoài ra, một số nội dung được quy định mới trong BLTTDS như nguyên tắc tiến hành hòa giải, biên bản hòa giài những quy định hòa giải trong BLTTDS thực sự đã góp phần vào việc giải quyết vụ án dân sự được thích đáng và đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên đương sự.
