Để suy nghĩ và trao đổi tư tưởng cho nhau con người thường phải sử dụng những khái niệm nhất định như “cái bàn”, “cái ghế”, “con người” Tùy theo mức độ bao quát của khái niệm mà chúng ta có các khái niệm rộng hay hẹp khác nhau. Trong đó, phạm trù là khái niệm rộng nhất phản ánh những mặt, những thuộc tính, những mối liên hệ chung, cơ bản nhất của các sự vật và hiện tượng thuộc một lĩnh vực nhất định. Các phạm trù là kết quả quá trình nhận thức của con người, là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Thế giới khách quan không chỉ tồn tại độc lập với ý thức của con người mà còn luôn vận động, phát triển, chuyển hóa lẫn nhau. Phép biện chứng duy vật đã khái quát những mối liên hệ phổ biến nhất vào sáu cặp phạm trù cơ bản.
