-Đặt vấn đề
Phép biện chứng là một bộ môn khoa học triết học, nó có ý nghĩa thế giới quan rộng lớn cũng như bản thân của triết học vậy. Lịch sử phép biện chứng đã trải qua quá trình phát triển lâu dài, với hơn 2000 năm lich sử mà đỉnh cao của nó là phép biện chứng Mácxít. Phép biện chứng mácxít dựa trên truyền thống tư tưởng biện chứng của nhiều thời kì lịch sử trước đó để nêu ra những đặc điểm chung nhất của biện chứng khách quan. Nghiên cứu những quy luật phổ biến của sự vận động và phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của cả tư duy nữa. Nó là chìa khoá giúp con người nhận thức và chinh phục thế giới. Nắm vững những nguyên tắc phương pháp luận của phép biện chứng duy vật không những là một nhân tố cơ bản để hình thành thế giới quan mà còn là điều kiện tiên quyết cho sự sáng tạo của đảng cách mạng
Thực tiễn cách mạng đã chứng minh chỉ khi nào ta nắm vững những lý luận phép biện chứng, biết vận dụng các nguyên tắc phương pháp luận của nó một cách sáng tạo, phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. Lấy cái bất biến ứng vào cái vạn biến như chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói thì vai trò và hiệu lực cải tạo tự nhiên, biến đổi xã hội được tăng cường. Ngược lại cách nghĩ, cách làm chủ quan duy ý chí siêu hình đã dẫn đến những sai lầm, khuyết điểm nghiêm trọng gây tổn thất cho cách mạng và quá trình phát triển xã hội nói chung. Vì vậy học tập, nghiên cứu sự hình thành và phát triển của phép biện chứng là một nhu cầu hết sức cần thiết.
Hiện nay nước ta đang tiếp tục công cuộc đổi mới tiến hành công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. Việc nghiên cứu lịch sử phép biện chứng một cách có hệ thống và nhất là nắm vững bản chất biện chứng duy vật mácxít càng là nhu cầu bức thiết để đổi mới tư duy tiếp tục vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Quan điểm đường lối của Đảng ta là biện chứng chủ quan phản ánh biện chứng khách quan của thực tiễn cách mạng Việt Nam. Nó đang là định hướng tư tưởng và là công cụ tư duy sắc bén để đưa cách mạng nước ta lên giành thắng lợi trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa
Phép biện chứng đã phát triển qua 4 hình thức cũng là 4 trình độ khác nhau. Quá trình phát triển đó phù hợp với trình độ khoa học bấy giờ cũng như phù hợp với các điều kiện khách quan khác như chính trị ,kinh tế-xã hội, cũng như là phù hợp với tiền đề lý luận.
II-Giải quyết vấn đề
Trước hết ta cần phải hiểu những nội dung của phép biện chứng để từ đó có thể nắm bắt được những tư tưởng biện chứng, cũng như sự phát triển của những tư tưởng đó trong việc nghiên cứu lịch sử phép biện chứng. Phép biện chứng là những lý luận về tính biện chứng của thế giới như là liên hệ, vận động biến đổi, phát triển, mâu thuẫn, liên hệ, tác động lẫn nhau thông qua những hệ thống quy luật như: quyluật về mối liên hệ phổ biến, quy luật mâu thuẫn v.v Phép biện chứng cho rằng mọi sự vật, hiện tượng của thế giới, cũng như hình ảnh tinh thần của chúng có quan hệ qua lại với nhau, không ngừng vận động và phát triển. Trong đó vận động được hiểu là tự vận động, còn phát triển là phát triển tự thân, phát triển thông qua mâu thuẫn, là sự chuyển hoá trạng thái này thành trạng thái cao hơn, một sự vật này thành sự vật khác mới về chất.
