Xây dựng Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo định hướng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân là chủ trương lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.
Trong Nhà nước pháp quyền, tư pháp có vai trò đặc biệt quan trọng, đảm bảo cho các đặc trưng của Nhà nước pháp quyền được thể hiện đầy đủ, toàn diện. Vì vậy, kiện toàn và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tư pháp được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm.
Trong nền tư pháp nước nhà, Tòa án được xác định là trụ cột. Hoạt động của Tòa án là nơi thể hiện rõ nhất chất lượng hoạt động và uy tín của hệ thống các cơ quan tư pháp nói riêng và toàn bộ quyền lực nhà nước nói chung, vì vậy, để cải cách, nâng cao chất lượng hoạt động của Toà án trong đó trọng tâm là hoạt động xét xử là khâu đột phá của quá trình cải cách tư pháp nước nhà trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Thực tế hoạt động xét xử trong những năm gần đây cho thấy các vụ án dân sự ngày càng tăng đặc biệt là các tranh chấp về nhà, đất. Mặc dù Luật đất đai năm 2003 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2004 đã có nhiều quy định mới rõ ràng hơn tạo thuận lợi cho mọi công dân đưa quyền sử dụng đất vào giao lưu dân sự, góp phần thúc đẩy kinh tế gia đình và xã hội phát triển thông qua hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, pháp luật về đất đai vẫn còn nhiều khoảng trống, tính ổn định thấp, đặc biệt có những thời kỳ pháp luật đất đai chưa phù hợp với cuộc sống đã tạo ra các hoạt động ngầm trong lĩnh vực đất đai như chuyển nhượng quyền sử dụng đất không qua chính quyền địa phương. Trong khi đó, yêu cầu của xã hội và công dân đối với công tác này ngày càng cao; Luật đất đai năm 2003 có hiệu lực từ ngày 01/07/2004 nhưng nhiều văn bản pháp luật liên quan đến công tác xét xử loại tranh chấp này chưa được hướng dẫn, tập huấn kịp thời; bên cạnh đó, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, cơ sở, vật chất của các Tòa án chưa được tiếp tục kiện toàn để đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cải cách tư pháp trong đó có việc tăng thẩm quyền trong xét xử cho Tòa án cấp huyện.
