1. Lý do chọn đề tài
Hội nhập kinh tế quốc tế đem lại những điều kiện to lớn để phát triển đất nước nhưng đi kèm với nó luôn là các cam kết mở cửa thị trường ở mức độ nhất định và theo lộ trình thích hợp. Trong những năm qua, các ngân hàng trong nước có cơ hội tiếp cận môi trường tài chính quốc tế năng động, nhưng cũng đầy thách thức và rủi ro khi Việt Nam tham gia vào nhiều tổ chức khu vực và thế giới cũng như ký kết nhiều Hiệp định song phương và đa phương. Đáng chú ý nhất là những cam kết khi Việt Nam gia nhập WTO, mà theo đánh giá của nhiều chuyên gia, ngân hàng là một trong những ngành “khá mở”. Với 7 năm lộ trình mở cửa hoàn toàn, hệ thống các ngân hàng được dự báo sẽ có những cạnh tranh khốc liệt, nhiều thách thức, nhất là ở những phân khúc thị trường trọng yếu, có tiềm năng phát triển mạnh các dịch vụ tài chính ngân hàng.
Việt Nam sẽ phải chấp nhận sự gia tăng nhanh chóng của các ngân hàng thương mại nước ngoài có kinh nghiệm, có năng lực tài chính vững mạnh, có công nghệ tiên tiến, hiểu biết rõ tập quán, luật pháp Việt Nam. Việt Nam cũng sẽ phải bắt buộc thực hiện chính sách không phân biệt đối xử giữa các ngân hàng trong nước và ngoài nước. Thực tế đó dẫn đến cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng càng trở nên quyết liệt hơn trong cuộc đua đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nền kinh tế. Để giành thế chủ động trong tiến trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, các ngân hàng Việt Nam cần đánh giá chính xác năng lực và vị thế cạnh tranh của mình khi mà Chính phủ Việt Nam đã tháo dỡ rào cản đối với các ngân hàng ngoài và tiến tới xỏa bỏ dần bảo hộ đối với hệ thống ngân hàng trong nước. Từ đó đưa ra sách lược và chiến lược nâng cao sức mạnh tài chính, công nghệ, nguồn nhân lực. để đủ lực cạnh tranh bình đẳng với các ngân hàng ngoại theo các cam kết quốc tế và phù hợp với pháp luật Việt Nam.
Mặc dù chủ đề nâng cao năng lực cạnh tranh cho các NHTM Việt Nam nói chung và Vietcombank nói riêng không còn là vấn đề quá mới, nó đã được bàn luận khá nhiều trong những năm cuối thế kỷ XX, thời điểm mà làn sóng dịch chuyển vốn nước ngoài sang Việt Nam bắt đầu nở rộ và tư duy quản lý kinh tế Việt Nam có những chuyển biến mạnh mẽ. Nhưng giờ đây khi năm “năm bản lề 2011” cho các cam kết mở cửa hoàn toàn lĩnh vực tài chính ngân hàng đã đến thì chủ đề này lại có nhiều điều cần quan tâm và đi sâu vào nghiên cứu.
Hơn 48 năm xây dựng và phấn đấu, Vietcombank có thể tự hào là một ngân hàng có nhiều đóng góp tích cực trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; năng động, tiên phong trong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ đổi mới. Ngày nay, Vietcombank đã phát triển lớn mạnh theo mô hình ngân hàng đa năng, bên cạnh vị thế vững chắc trong lĩnh vực ngân hàng bán buôn, Ngân hàng Ngoại thương đã xây dựng thành công nền tảng phân phối rộng và đa dạng, tạo đà cho việc mở rộng hoạt động ngân hàng bán lẻ, Thương hiệu Ngân hàng Ngoại Thương được bạn bè quốc tế biết đến như biểu trưng cho hệ thống Ngân hàng Việt Nam. Với mong muốn tiếp cận thực tế đó, nhất là hoạt động doanh kinh tại ngân hàng từ khi chuyển sang mô hình NHTMCP cũng như đánh giá năng lực cạnh tranh hiện tại của ngân hàng trong tương quan với các ngân hàng khác, kể cả các ngân hàng ngoại, là một thực tập sinh tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam, tôi quyết định thực hiện đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam trong tiến trình mở cửa hoàn toàn cho các ngân hàng ngoại”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Đưa ra cái nhìn tổng quan nhất về các chỉ tiêu đánh giá, các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh của Ngân hàng thương mại, đặc biệt là tác động của hội nhập khi Việt Nam mở cửa hoàn toàn cho các ngân hàng nước ngoài theo các cam kết quốc tế.
- Phân tích và đánh giá thực tế năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương Mại Ngoại Thương Việt Nam từ khi ngân hàng chuyển đổi mô hình hoạt động sang NHTMCP thông qua việc nghiên cứu các năng lực cốt lõi của Ngân hàng: năng lực tài chính, năng lực công nghệ, năng lực nhân sự, năng lực phân phối sản phẩm dịch vụ.
- Hình thành một số giải pháp nhằm gia tăng năng lực cạnh tranh của Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam theo các chuẩn mực và thông lệ quốc tế, phù hợp với pháp luật Việt Nam dưới tầm nhìn và hiểu biết của một sinh viên năm cuối Chuyên ngành Tài chính ngân hàng- Trường Đại học Kinh tế Thành Phố Hồ Chí Minh và một thực tập sinh tại ngân hàng.
3. Phạm vi nghiên cứu
- Các vấn đề liên quan đến năng lực cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam dựa trên mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter và mô hình TOWS để đánh giá các nhân tố bên trong bên ngoài tác động đến năng lực cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam.
- Các vấn đề liên quan đến môi trường hoạt động chung của ngành ngân hàng nhằm có cái nhìn tổng quan nhất và làm cơ sở để so sánh.
- Các thông tin và số liệu được sử dụng trong bài viết là các dự liệu thứ cấp do người viết thu thập từ các báo cáo, các bài viết, các đề án, các trang thông tin- thống kê giai đoạn 2008- 2010.
4. Phương pháp nghiên cứu
Với tầm nhìn và hiểu biết của một sinh viên, đề tài này được nghiên cứu theo các phương pháp:
- Thu thập thông tin dữ liệu:
Dữ liệu chung: thống kê các thông tin kinh tế- xã hội giai đoạn 2008- 2010 có ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, Các Báo cáo phân tích ngành.
Dữ liệu về Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam: các Báo cáo tài chính, Báo cáo thường niên, Báo cáo họp Hội đồng cổ đông của Ngân hàng các năm 2008, 2009, 2010, Bản cáo bạch Ngân hàng khi chuyển đổi mô hình hoạt động, các Báo cáo phân tích Ngân hàng do một số công ty thực hiện.
- Xử lý số liệu:
Chọn lọc số liệu thu thập được, sau đó tiến hành phân tích dựa trên các phương pháp cơ bản, so sánh, đánh giá và trình bày ý tưởng phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
5. Kết cấu nội dung nghiên cứu
Ngoài phần mục lục, danh sách các bảng biểu, đồ thị, lời cảm ơn, lời mở đầu, kết luận thì phần nội dung chính của đề tài được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Giới thiệu chung về Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng năng lực cạnh tranh Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương khi Việt Nam mở cửa hoàn toàn cho các ngân hàng nước ngoài.
Chương 3: Năng cao năng lực cạnh tranh Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam Việt Nam mở cửa hoàn toàn cho các ngân hàng nước ngoài.
