Cây Mạch môn (Mạch môn đông), tên khoa học là Ophiopogon Japonicus
Wall, có nguồn gốc từ Triều Tiên và Nhật Bản. Cây mạch môn thuộc loại cây
thảo, sống lâu năm, chiều cao của bụi cây từ 10-40cm, rễ chùm, trên rễ có những
chỗ phát triển thành củ. Lá mọc từ gốc, hẹp, dài 40-60 cm, rộng 0,7-1,5cm, gốc
lá hơi có bẹ màu trắng. Cành mang hoa dài 10-20cm, màu tím hay xanh; hoa
mọc tập trung 1-3 hoa ở kẽ các lá bắc, màu trắng; cuống hoa dài 3-5mm. Quả
mọng màu xanh tím, đường kính của quả 5- 6mm. Quả có 1-2 hạt.
Sản phẩm thu hoạch chính để làm dược liệu là củ và rễ cây mạch môn. Trong
củ mạch môn có các thành phần dược liệu như: Ophiopogonin; Ruscogenin; bSitosterol, Stmasterol v.v. Trong rễ cây mạch môn còn có nhiều hợp chất
saponin, axitamin, vitaminA (sách Trung Dược Học – Trung Quốc). Vị thuốc
mạch môn còn gọi Thốn đông (Nhĩ Nhã), Mạch đông (Dược Phẩm Hóa Nghĩa),
Dương cửu, Ô cửu, Dương tề, Ái cửu, Vũ cửu, Tuyệt cửu, Bộc điệp (Ngô Phổ
Bản Thảo), Dương thử, Vũ phích (biệt Lục), Giai tiền thảo (Bản Thảo Cương
Mục), Đại mạch đông, Thốn mạch đông, Nhẫn lăng, Bất tử thảo, Mạch văn,
Thờ mạch đông, Hương đôn thảo, Bất tử diệp, Trĩ ô lão thảo, Sa thảo tú căn,
Đông nhi sa lý, An thần đội chi, Qua hoàng, Tô đông (Hòa Hán Dược Khảo),
Củ Tóc Tiên, Lan Tiên (Dược Liệu Việt Nam). Trong các tài liệu dược học của
Trung Quốc và Việt Nam, vị thuốc mạch môn được sử dụng làm chủ vị hay kết
hợp với các vị thuốc khác để tạo thành các bài thuốc chữa và dưỡng các loại
bệnh về đường hô hấp, tim mạch, giải độc, giải khát và chữa bệnh tiểu đường,
sinh lý yếu .v.v
