Sa nhân là tên gọi chung của cây thuốc (cây Sa nhân), đồng thời cũng là tên gọi
của dƣợc liệu Sa nhân (Quả già khô) và vị thuốc Sa nhân (Khối hạt khô, bỏ vỏ). Dƣợc
liệu Sa nhân đƣợc thu hái từ quả già của một số loài cây Sa nhân cùng chi Amomum
Roxb. thuộc họ Gừng (Zingiberaceae) [1]. Sa nhân là vị thuốc quý. Đƣợc sử dụng khá
phổ biến trong y học cổ truyền ở Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Lào,
Indonexia . để làm thuốc chữa các bệnh về đƣờng tiêu hóa (bị nôn mửa, ăn uống khó
tiêu, đau dạ dày, viêm ruột, ỉa chảy ), chữa cao huyết áp và sẩy thai. Hạt khô Sa nhân
còn dùng làm gia vị; chồi non của cây (măng) dùng làm rau ăn [ 3,6,8,10]. Dƣợc liệu Sa
nhân ở Việt Nam, từ trƣớc cho tới nay, chủ yếu đƣợc khai thác từ các loài Sa nhân mọc
tự nhiên. Ngoài việc cung cấp cho nhu cầu sử dụng làm thuốc ở trong nƣớc, hàng năm, sa
nhân của Việt Nam vẫn đƣợc xuất khẩu, với giá trị kinh tế cao [20].
Tuy nhiên, do nạn phá rừng và nhiều nguyên nhân khác đã làm cho diện tích phân
bố cũng nhƣ khối lƣợng Sa nhân khai thác đƣợc hàng năm ở nƣớc ta bị giảm sút. Bên
cạnh đó, do cách khai thác tự phát, ngƣời đi khai thác lấy cả quả non, nên chất lƣợng
dƣợc liệu Sa nhân của Việt Nam thƣờng chỉ đạt ở mức thấp, muốn xuất khẩu đƣợc đều
phải qua chọn lọc lại [20]. Trong khi đó, riêng nhu cầu Sa nhân để xuất khẩu, mỗi năm đã
cần tới 500-800 tấn, nhƣng dƣờng nhƣ không bao giờ chúng ta cung cấp đủ.
Để đáp ứng đƣợc các yêu cầu về sản lƣợng và chất lƣợng dƣợc liệu Sa nhân ở Việt
Nam hiện nay, trƣớc hết cần điều tra khoanh vùng các khu vực có Sa nhân mọc tự nhiên
tập trung, để hƣớng dẫn ngƣời dân thu hái và chế biến (quả) đúng kỹ thuật. Đồng thời cần
nghiên cứu, chọn loài Sa nhân có năng suất và chất lƣợng cao để đƣa vào phát triển trồng.
Theo những kết quả nghiên cứu bƣớc đầu của Viện Dƣợc liệu, năm 1984 – 1986,
1992 – 1995 [5,14,15] đã xác định trong số các loài Sa nhân mọc tự nhiên đƣợc thu hái
quả (Sa nhân đỏ - Amomum villosum; Sa nhân tía – A. xanthioides; Sa nhân thân cao – A.
ovoideum; Sa nhân thƣa – A.thyrsoideum và Sa nhân tím – A. longiligulare), thì chỉ có
loài Sa nhân tím (A. longiligulare) có thể trồng đƣợc ở nhiều nơi và ra hoa quả nhiều hơn
các loài Sa nhân khác [5,14,15]. Do phát hiện thấy những ƣu điểm nhất định của loài Sa
nhân tím, nên ngay từ năm 1984 và cho đến gần đây, Viện Dƣợc liệu [16] và một số đơn
vị khác [6,13] đã vài lần đƣa cây thuốc này vào trồng thử nghiệm tại một số tỉnh ở cả
Miền Bắc và Miền Nam
