Mặc dù mới ra đời nhưng trước năm 1945, cải lương đã có số lượng tác
giả và tác phẩm rất lớn để phục vụ cho nhu cầu của đông đảo quần chúng cả
miền Nam lẫn miền Bắc. Vì đây là loại hình nghệ thuật mới, có sự dung hòa
giữa loại hình nghệ thuật phương Tây là kịch nói và kịch hát dân tộc nên đã
đáp ứng được nhu cầu của đại bộ phận khán giả thời bấy giờ. Để đáp ứng
được nhu cầu của quần chúng và để có những vở cải lương biểu diễn kịp thời
cho công chúng, bên cạnh việc tự sáng tác, các soạn giả đã chuyển thể những
tiểu thuyết Việt Nam và Trung Quốc rất “ăn khách” thời bấy giờ. Chính vì
vậy, có những khuynh hướng sáng tác kịch bản cải lương trước năm 1945 là:
dựa vào các tác phẩm văn học Việt Nam, dựa vào văn học các nước, dựa vào
lịch sử Việt Nam, dựa vào các loại hình nghệ thuật khác và phản ánh xã hội,
đề cao đạo lý. Trong số 137 kịch bản cải lương trước năm 1945 mà chúng tôi
sưu tầm được, chiếm tỷ lệ nhiều nhất là những vở cải lương phóng tác tiểu
thuyết Trung Quốc. Theo chúng tôi, nguyên nhân là vì trong thời kỳ đầu mới
ra đời, các soạn giả vẫn còn dè dặt trong việc tự sáng tác do lúc bấy giờ hát
bội vẫn còn một chỗ đứng nhất định, các soạn giả vẫn giữ thói quen diễn lại
“tuồng xưa tích cũ”. Mặt khác, với sự phát triển của văn học dịch, nhiều tiểu
thuyết Trung Quốc được phổ biến ở Việt Nam và được đông đảo nhân dân
yêu thích như: Tây du ký, Tam Quốc chí, Phong thần diễn nghĩa, Tái sanh
duyên, Chung Vô Diệm, Vạn Huê Lầu, Thuyết Đường, Phản Đường, Quần
anh kiệt, Tiết Đình San chinh Tây, Anh hùng náo tam môn giai Chính vì
thế, các soạn giả cải lương đã đưa những tiểu thuyết này lên sân khấu để vừa
thu hút sự tò mò của khán giả vừa đáp ứng kịp thời nhu cầu xã hội
