Quyền bào chữa là một phương tiện pháp lý cần thiết mà pháp luật tố tụng hình sự trao cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Bảo đảm quyền bào chữa của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo không chỉ là một nguyên tắc quan trọng trong pháp luật tố tụng hình sự mà còn là một quy tắc hiến định, được ghi nhận trong Hiến pháp (Điều 132 Hiến pháp năm 1992 ghi nhận “Quyền bào chữa của bị cáo được bảo đảm ”)
Với quyền bào chữa các chủ thể này có thể sử dụng nhiều biện pháp khác nhau trong phạm vi pháp luật cho phép để bác bỏ lời buộc tội của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc làm giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho mình. Họ có thể trực tiếp thực hiện quyền bào chữa nếu như có được sự hiểu biết nhất định về pháp luật hoặc nhờ người khác bào chữa cho mình (khi đó cũng không làm mất đi quyền tự bào chữa của họ). Tuy nhiên trong thực tế trường hợp tự bào chữa rất hiếm vì không phải ai cũng hiểu biết sâu về pháp luật, hơn nữa tố tụng hình sự là một quá trình rất phức tạp với nhiều công đoạn khác nhau do đó đòi hỏi người tham gia tố tụng phải có kinh nghiệm nhiều năm trong hoạt động này mới có thể thành thục được. Hiện nay phổ biến hơn đó là hình thức nhờ người bào chữa. Cách thức này đem lại hiệu quả cao hơn hẳn so với việc tự bào chữa bởi những người bào chữa thường là những người hoạt động chuyên nghiệp và lâu năm trong lĩnh vực bào chữa và có vốn hiểu biết nhất định về pháp luật.
Như vậy khi đề cập đến vấn đề bảo đảm quyền bào chữa thì trước hết phải quan tâm đến việc bảo đảm thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người bào chữa. Đây cũng chính là nội dung chính của bài tiểu luận này “Quyền và nghĩa vụ của người bào chữa trong tố tụng hình sự và việc hoàn thiện pháp luật nhằm đảm bảo thực hiện quyền và nghĩa vụ của người bào chữa”
