Những truyện ngắn đầu tay của ông có thể chia làm hai nhóm:
nhóm truyện ngắn hiện thực và nhóm truyện ngắn lãng mạn. Ở đềtài này chúng
tôi sẽ đi vào tìm hiểu nhóm truyện ngắn hiện thực, cụ thể đó là những truyện
ngắn: Lão Arkhip và bé Lionka, Kẻphá bĩnh, Hai mươi sáu anh chàng và một
cô gái, Người bạn đường của tôi, Tsencasơ, Vợ chồng Orlôp, Emelian
Pilai Đểviết nên những truyện này, Gorki đã lấy ngay chất liệu từcuộc đời mình
và những người bạn đồng hành trong cuộc sống cùng khổcủa mình. Hơn nữa, ông
cũng đã kếthừa một cách sáng tạo những tinh hoa của văn học trước đó. Ngoài ra
ông cũng đáp ứng những yêu cầu của thời đại mà sáng tác nên những truyện đó.
Trong những tác phẩm trên, Gorki đã đềcập đến sựsa đoạvà tội lỗi của những con
người cùng khổ, “con người dưới đáy”. Nhưng mục đích chính của ông là đi sâu
khám phá sựchuyển biến ý thức của những con người này trước cảnh nước Nga
“nửa thức nửa ngủ”. Đó là những biểu hiện của ý thức đấu tranh cách mạng của
quần chúng đang chuyển mình đểchống lại chế độtưbản – phong kiến Nga hoàng.
Gorki viết: “Ước mơ– việc đó chưa có nghĩa là sống. Cần những chiến công,
những chiến công! Cần những lời vang lên nhưtiếng chuông náo động, lay chuyển
tất cả, thúc đẩy băng lên phía trước.” [ 3, 514 ]. Ông muốn “đá tung” tất cảtrái
đất và ngay cảchính mình đểcho tất cảmọi vật “xoay nhưmột cơn gió lốc mừng
vui trong điệu múa của những con người yêu nhau say đắm, những con người đang
yêu cuộc sống này, cuộc sống mở đầu cho một cuộc sống khác đầy tươi đẹp, phấn
khởi và ngay thật ”
