Đề tài Tìm hiểu tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử

<p> 1. Lý do chọn đề tài Khổng Tử và thời đại Khổng Tử đã cách xa chúng ta hàng chục thế kỉ, thế nhưng những giá trị trong học thuyết của ông vẫn còn nhiều vấn đề đáng quan tâm và nhìn nhận đánh giá lại cho phù hợp. Vấn đề sâu sắc nhất và trường tồn nhất trong học thuyết của ông đó chính là nhân sinh quan. Nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử thể hiện bản chất con người, mối quan hệ con người với con người, trong đó những luận điểm về đạo đức, nhân, nghĩa thì thể hiện rõ tính thời đại, thời sự. Về những phương diện nào đó nhân sinh quan của Khổng Tử đã tạo động lực cho sự phát triển văn hóa - xã hội ở những nước phương Đông trong đó có Việt Nam. Có những thời điểm lịch sử tư tưởng Khổng Tử là tư tưởng thống trị ở các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam và một số các nước đồng văn khác. Ngày nay khi nhìn lại lịch sử chúng ta vẫn thấy ở nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử còn có những luận điểm có giá trị thời đại, chẳng hạn như lí tưởng về một xã hội đại đồng, xã hội mà xã hội chủ nghĩa đang vươn tới. Tư tưởng về người đứng đầu nhà nước phải nêu cao tinh thần lấy dân làm gốc. Tư tưởng Khổng Tử cũng đề cập đến một kiểu gia đình hòa thuận, con cái hiếu kính với cha mẹ. Đây là những giá trị sâu sắc mà thế hệ sau nên tiếp thu. Tác giả đề tài với tư cách là thế hệ đi sau, với niềm say mê tìm hiểu về tư tưởng Khổng Tử, xin góp phần hệ thống lại những quan điểm nhân sinh quan của Khổng Tử và đưa ra những nhận xét của mình về giá trị và hạn chế về những quan điểm đó. Chúng ta cần phải kế thừa tiếp thu những giá trị tích cực và loại bỏ những yếu tố bảo thủ trong học thuyết đó để làm giàu thêm nền văn hóa Việt Nam. Với những lí do trên chúng tôi đã chọn đề tài:“Tìm hiểu tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử ” để nghiên cứu. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Việc nghiên cứu về tư tưởng triết học Khổng Tử từ trước tới nay thì đã có nhiều người nghiên cứu và tìm hiểu ở những góc độ khác nhau. Việc nghiên cứu về nền triết học và tôn giáo Trung Hoa trong cuốn lịch sử triết học Phương Đông, tập 1 của Nguyễn Đăng Thục, nhà xuất bản thành phố HồChí Minh có đề cập đến địa vị Khổng Tử - Nhà trí giả và nhà giáo dục văn hóa lớn trong lịch sử Trung Hoa. Bên cạnh đó Nguyễn Đăng Thục còn nghiên cứu về triết học Khổng Tử xoay quanh vấn đề vũ trụ quan, thuyết chính danh, đạo nhân và đặc biệt là triết lí nhân sinh quan với đạo trung thứ và chữ nhân là trung tâm của nó. Trong cuốn Khổng Tử của Lí Tường Hải, nhà xuất bản văn học cũng đã phân tích về tư tưởng triết học Khổng Tử, trong đó nổi lên vấn đề về triết lí nhân sinh quan, quan niệm về điều nhân, lễ, nghĩa, trí, tín, đạo làm người quân tử. Trong cuốn Khổng Tử của Nguyễn Hiến Lê, nhà xuất bản văn hóa thông tin, phần nào nói lên thân thế, sự nghiệp, cuộc đời gian nan của Khổng Tử để từ đó ông quan niệm thế nào về con người, đạo làm người, bên cạnh thuyết chính danh, giáo dục, chính trị. Đặc biệt tác phẩm Tứ Thư của Dương Hồng, Vương Thành Trung, Nhiệm Đại Viện, nhà xuất bản quân đội nhân dân đã thể hiện tương đối đầy đủ tư tưởng của Khổng Tử về các vấn đề nhân sinh quan, đạo đức, thế giới quan Như vậy, có thể thấy nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử đã được nghiên cứu từ nhiều góc độ và phương diện khác nhau. Tuy nhiên chúng ta thấy việc trình bày, phân tích một cách có hệ thống những tư tưởng này vẫn còn rất cần thiết, ý nghĩa định hướng trong đối nhân xử thế ngày nay. Kết quả mà các công trình đi trước đã đạt được là những tài liệu quý báu cho người làm đề tài này tham khảo, đóng góp một phần hiểu biết nào đó vào kết quả chung. 3. Mục đích và phạm vi nghiên cứu Trên cơ sở tổng hợp có đưa ra những nhận định đánh giá, đề tài này nhằm mục đích đưa ra một cách có hệ thống những quan điểm nhân sinh quan của triết học Khổng Tử và một số ảnh hưởng của nó đến văn hóa xã hội Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu là tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử. 4. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở các tài liệu tham khảo và nhận thức của mình, tác giả đã tiến hành nghiên cứu với phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và một số phương pháp cụ thể: Phân tích, tổng hợp, logic, so sánh. 5. Đóng góp của đề tài Đề tài này có mục tiêu là tìm hiểu và hệ thống lại những quan điểm nhân sinh quan của Khổng Tử. Trên cơ sở đó, tác giả với thế giới quan và phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, chỉ ra những giá trị cũng như là hạn chế của tư tưởng này. Qua đó, bằng hiểu biết và tài liệu thu thập được, tác giả của đề tài đã rút ra một số ảnh hưởng nổi bật của tư tưởng nhân sinh quan của Khổng Tử đối với văn hóa xã hội Việt Nam. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết thúc, đề tài gồm 3 chương: Chương I: Khổng Tử và triết học Khổng Tử 1.1. Đôi nét về thân thế và sự nghiệp Khổng Tử 1.2. Triết học Khổng Tử Chương II: Tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử 2.1. Con người trong quan hệ với trời, mệnh trời và quỷ thần 2.2. Vấn đề nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử 2.2.1. Vấn đề đạo đức 2.2.2. Vấn đề chính trị xã hội Chương III: Một số ảnh hưởng của tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử đối với xã hội Việt Nam 3.1. Khái lược về tư tưởng của Khổng Tử ở Việt Nam 3.2. Một số ảnh hưởng của tư tưởng nhân sinh quan trong triết học Khổng Tử đến xã hội Việt Nam </p>