<p>
Đối tượng nghiên cứu
Trong chương I khi nghiên cứu về tuần hoàn của tư bản tiền tệ, chúng ta được biết công thức của tuần hoàn TB tiền tệ : T – H.Sx.H’ – T’. Ở chương II này, chúng ta đi nghiên cứu về tuần hoàn của tư bản sản xuất với công thức : Sx.H’ – T’ – H .Sx. Tuần hoàn của tư bản sản xuất và tuần hoàn của tư bản tiền tệ cũng chính là tuần hoàn của tư bản công nghiệp. Có thể nói Tuần hoàn của tư bản sản xuất và tuần hoàn của tư bản tiền tệ là hai hình thái của tuần hoàn của tư bản công nghiệp, chúng vừa mâu thuẫn lẫn nhau lại vừa thống nhất nhau.
Để diễn đạt mối quan hệ lẫn nhau giữa Tuần hoàn của tư bản sản xuất và tuần hoàn của tư bản tiền tệ Mác viết “Cái vẻ độc lập bề ngoài của hình thái tiền tệ của giá trị tư bản trong hình thái tuần hoàn thứ nhất của giá trị tư bản (trong hình thái tư bản tiền tệ) không còn tồn tại trong hình thái thứ hai đó nữa. Vì vậy hình thái thứ hai này là sự phê phán đối với hình thái thứ nhất, và quy hình thái thứ nhất đơn thuần thành một hình thái đặc thù”
Tại sao tuần hoàn của tư bản sản xuất lại là phê phán của tuần hoàn tư bản tiền tệ?
Tuần hoàn của tư bản tiền tệ biểu thị rất rõ đặc trưng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, nhưng nó biểu thị đặc trưng nó dưới hình thái tiền đẻ ra tiền, và sản xuất chỉ đóng vai trò là điều kiện cần thiết cho quá trình lớn lên đó. Còn trong tuần hoàn của tư bản sản xuất, thì nó lại quy tiền tệ thành phương tiện lưu thông hoặc phương tiện thanh toán, thành một cái để phục vụ cho sản xuất, làm cho sản xuất được đổi mới không ngừng. Trong tuần hoàn của tư bản sản xuất thì mọi việc đều là ở sản xuất, chứ không phải sự tự lớn lên của giá trị. Như vậy nếu tuần hoàn của tư bản sản xuất lại là phê phán của tuần hoàn tư bản tiền tệ thì ngược lại tuần hoàn của tư bản tiền tệ cũng phê phán của tuần hoàn tư bản sản xuất. Chúng phủ định lẫn nhau, và làm tiền đề cho nhau.
Trình tự nghiên cứu
Hình thái Sx.H’ – T’ – H .Sx miêu tả sự đổi mới không ngừng của sản xuất, biểu hiện sản xuất như là tái sản xuất. Ở tư bản tập I chúng ta nghiên cứu về bản chất của tái sản xuất, ở tập II này chúng ta đi nghiên cứu về hình thái của tái sản xuất. Tái sản xuất bao gồm cả lưu thông, lưu thông là trọng tâm của nghiên cứu. Nghiên cứu tái sản xuất hay tích lũy tư bản, gắn liền với việc tích lũy tiền. Giá trị thặng dư phải được tích lũy dưới hình thái tiền trước khi nó trở thành tư bản thực tế, nên khi ngay sau nghiên cứu tái sản xuất mở rộng, Mác chuyển sang nghiên cứu sự tích lũy tiền. Kết thúc chương là nghiên cứu về quỹ dự trữ. Quỹ dự trữ là giá trị thặng dư đã được thực hiện nhưng chưa đạt tới khối lượng đủ để trở thành tư bản thực tế.
</p>
