Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn là một trong những chủ trương quan trọng đối với việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) và hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng và Nhà nước ta. Pháp luật, trước hết là kết quả của việc thể chế hóa các chủ trương, chính sách, đường lối, định hướng phát triển của một quốc gia và trở thành quy ước hành xử chung cho mọi người trong xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt trong việc bảo đảm sự ổn định và phát triển của mỗi quốc gia, đồng thời là công cụ quản lý xã hội hữu hiệu nhất của mỗi nhà nước. Điều 12 Hiến pháp 1992 đã ghi nhận: “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”. Quan điểm này cho thấy, trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân với mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” thì việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật được xác định là một đòi hỏi cấp thiết. Mặt khác, tăng cường pháp chế XHCN là điều kiện tối cần thiết bảo đảm thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; đồng thời cũng là đòi hỏi khách quan của đời sống xã hội, là nguyên tắc hiến định trong quản lý Nhà nước ta hiện nay.
Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hệ thống các cơ quan chính quyền địa phương có một vai trò rất quan trọng. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VII nêu rõ: “Cơ quan chính quyền nhà nước ở cấp địa phương dựa trên hệ thống thống nhất về pháp luật, chính sách và theo định hướng của kế hoạch Nhà nước để thực hiện chức năng quản lý nhà nước về kinh tế, xã hội đối với mọi tổ chức, cá nhân hoạt động trên lãnh thổ, bảo đảm thi hành pháp luật nghiêm minh, chăm lo đời sống nhân dân, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội ở địa phương, củng cố an ninh và quốc phòng”. Trên nhiều phương diện, các cấp chính quyền địa phương có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân, trực tiếp giải quyết những vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân; trực tiếp ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước và là cầu nối giữa Nhà nươc với nhân dân.
Trong những năm gần đây công tác văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) và hoạt động ban hành văn bản QPPL của các cấp chính quyền địa phương đã được quan tâm đúng mức. Năm 2004, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Luật ban hành văn bản QPPL của Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND). Luật này quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành văn bản QPPL của HĐND, UBND. Đây là một văn bản quan trọng giúp cho cho các cấp chính quyền địa phương ban hành những văn bản QPPL cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, từng bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác văn bản QPPL và hoạt động ban hành văn bản QPPL của các cấp chính quyền địa phương nói chung và tại thành phố Hải Phòng nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được với yêu cầu đổi mới và hội nhập trong giai đoạn hiện nay.
Hải Phòng là 1 trong 5 thành phố trực thuộc trung ương, đô thị loại I cấp quốc gia, có vị trí địa lý quan trọng, là 1 trong 3 tỉnh thuộc tam giác phát triển kinh tế phía bắc. Trong những năm qua thành phố Hải Phòng đã đạt được nhiều thành tựu trên các mặt kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng. Trong lĩnh vực văn bản QPPL và hoạt động ban hành văn bản QPPL, các cấp chính quyền ở thành phố Hải Phòng đã chú trọng đến công tác văn bản QPPL và ban hành ra nhiều văn bản quy phạm cụ thể hóa các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên; tổ chức, động viên nhân dân thực hiện pháp luật và đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác văn bản QPPL và hoạt động ban hành văn bản QPPL của các cấp chính quyền địa phương tại thành phố Hải Phòng vẫn chưa đáp ứng được với nhu cầu quản lý, với những thay đổi của đời sống xã hội và bộc lộ một số vấn đề bất cập so với yêu cầu lý luận và thực tiễn. Những bất cập này đã đưa đến tình trạng ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân giảm sút, dẫn đến tình trạng coi thường pháp luật; tội phạm và vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp. Đặc biệt, nạn quan liêu, tham nhũng và sự suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức đang là một trong những nguy cơ trực tiếp đe dọa sự sống còn của hệ thống chính trị, gây bất bình và làm giảm lòng tin của nhân dân, gây ra tình trạng khiếu nại, khiếu kiện đông người kéo dài.
Để khắc phục những bất cập trên, đặt các quan hệ xã hội dưới sự điều chỉnh của các QPPL cần nghiên cứu một cách nghiêm túc các vấn đề liên quan đến văn bản QPPL và hoạt động ban hành văn bản QPPL của các cấp chính quyền tại thành phố Hải Phòng, để từ đó đề ra các biện pháp nâng cao chất lượng văn bản QPPL và hoạt động ban hành văn bản QPPL của các cấp chính quyền tại thành phố Hải Phòng.
Từ yêu cầu cấp thiết như đã nêu ở trên, tôi chọn đề tài “Văn bản quy phạm pháp luật và hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các cấp chính quyền tại thành phố Hải Phòng”.
