1. Lý do chọn đề tài
Đề tài “Định hướng về việc áp dụng giá trị hợp lý trong kế toán Việt Nam” được tác
giả lựa chọn để làm luận án tiến sĩ vì ba lý do sau:
Thứ nhất, Giá trị hợp lý (GTHL) là cơ sở đo lường khắc phục các nhược điểm
của các cơ sở đo lường khác và được đa số các quốc gia trên thế giới áp dụng.
Trên thế giới, dạng tiền thân của GTHL xuất hiện từ những năm đầu của thế kỷ 18
tại Hoa Kỳ và đến ngày nay GTHL là cơ sở đo lường được sự thừa nhận và áp dụng
ở nhiều quốc gia trên thế giới. Sebastian và cộng sự (2014) cho rằng “GTHL xuất
hiện để khắc phục những nhược điểm của các cơ sở đo lường khác”. Thật vậy, theo
dòng lịch sử, GTHL xuất hiện ban đầu với tên gọi giá thị trường được áp dụng trong
giai đoạn trước năm 1940 để đánh giá lại tài sản theo mức giá bán. Sau đó, do e ngại
lỗi trong định giá và để ngăn ngừa khủng hoảng tài chính, ở Hoa Kỳ đã cấm áp dụng
các giá khác ngoài giá gốc dẫn đến sự thống trị của giá gốc trong khoảng thời gian
dài từ năm 1940 đến năm 1975. Trong giai đoạn này mô hình giá gốc được áp dụng
cho phép điều chỉnh tổn thất. Thuật ngữ giá thị trường, GTHL cũng được sử dụng để
đánh giá tổn thất (ARB 291 (1953), ARB 43 2(1958)), để đo lường ban đầu cho tài
sản thuê tài chính (FAS 13 3(1976)). Tuy nhiên giá gốc ngày càng bộc lộ nhiều bất
cập, nhiều nghiên cứu trong những năm 1960 và 1970 đã đề xuất từ bỏ giá gốc, áp
dụng giá thị trường hoặc giá hiện hành nhưng không được các cơ quan ban hành
chuẩn mực chấp nhận (Georgiou và Jack, 2011). Đến giai đoạn 1979 – 1986 nền
kinh tế với ảnh hưởng của lạm phát cao và khủng hoảng nợ và tín dụng năm 1980,
hệ thống giá gốc đã bộc lộ nhược điểm là không phản ánh được sự thay đổi của giá
cả (Barlev và Haddad, 2003) nên đã bị thay thế bởi hệ thống giá theo sức mua chung
và hệ thống giá hiện hành (phụ lục 1).
