Hành động cầu khiến nói riêng và hành động ngôn từ (speech acts) nói
chung là những vấn đề thuộc về ngữ dụng học, một phân ngành của ngôn ngữ
học phát triển khá mạnh mẽ từ những năm 70 của thế kỷ XX trở lại đây.
Ngữ pháp truyền thống đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến câu
cầu khiến nhưng chủ yếu xoay quanh vấn đề “phân loại câu theo mục đích phát
ngôn”. Về vấn đề này, trong hơn ba thập niên qua, lý thuyết về hành động
ngôn từ của J.L. Austin, H.P. Grice, J.R.Searle đã xác định những cách tiếp cận
mới sâu sắc và toàn diện hơn. Lý thuyết này cho rằng ngôn ngữ có chức năng
quan trọng trong hoạt động giao tiếp, nhưng đơn vị giao tiếp cơ bản không phải
là câu hay một hình thức ngôn ngữ nào đó mà là một phát ngôn nhằm thực hiện
một hành động nhất định. Cầu khiến là một trong những hành động ngôn từ
được người nói thực hiện để yêu cầu điều khiển người nghe hành động theo chủ
ý của mình. Đây là một vấn đề thuộc về dụng pháp nên nó thể hiện đặc trưng
văn hoá của từng địa phương, có mối liên hệ mật thiết với tính lịch sự trong
giao tiếp. Tùy theo hoàn cảnh phát ngôn, đối tượng tiếp nhận mà người nói thực
hiện những phương thức khác nhau: trực tiếp hay gián tiếp. Do vậy, chúng tôi
nhận thấy hành động cầu khiến trong tiếng Việt là một vấn đề lý thú và bổ ích.
