1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế hiện nay, ngân hàng thương mại (NHTM) là định chế tài chính trung gian thực hiện nghiệp vụ kinh doanh tiền tệ và cung ứng các dịch vụ tài chính tiện ích cho sự phát triển kinh tế xã hội và đời sống con người. Trong đó, tín dụng (TD) là nghiệp vụ cơ bản và quan trọng nhất vì nó là nghiệp vụ tạo ra thu nhập cơ bản cho Ngân hàng (NH). Song đây cũng là nghiệp vụ tiềm ẩn nhiều áp lực và rủi ro, có thể gây tổn thất lớn cho NH. Các con số thống kê và nhiều nghiên cứu cho thấy, rủi ro tín dụng (RRTD) chiếm tới 70% trong tổng rủi ro hoạt động NH. Thực tế hoạt động tín dụng của Ngân hàng thương mại Việt Nam (NHTM VN) trong thời gian qua là một minh chứng cho nhận định này: Hiệu quả hoạt động tín dụng chưa cao, chất lượng tín dụng chưa tốt, thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn còn cao so với khu vực và chưa có khuynh hướng giảm vững chắc. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tại các NHTM Việt Nam đang là vấn đề bức xúc trên cả phương diện lý thuyết và thực tiễn. Đó thực sự là một yêu cầu khách quan, là điều kiện sống còn để NHTM có thể tồn tại và phát triển. Với thực tế là doanh số cho vay, thu nợ và dư nợ đối với Doanh nghiệp (DN) luôn chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động TD của các NHTM, cho nên hạn chế RRTD đối với DN vay vốn (DNVV) mà vẫn mở rộng TD đối với chủ thể này là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm của các NH.
Thực tiễn đã cho thấy thất bại của NHTM trong hoạt động tín dụng gắn chặt với thiếu hiểu biết về khách hàng. Một trong những kỹ thuật quản trị RRTD của NHTM là sử dụng phân tích chấm điểm để xếp hạng uy tín về mặt tín dụng của mỗi khách hàng một cách thường xuyên. Do vậy vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống XHTD nội bộ đang được các NHTM quan tâm nhằm ngăn ngừa và hạn chế RRTD, giảm bớt tỷ lệ nợ xấu phải trích lập dự phòng rủi ro, đáp ứng các yêu cầu của Basel về quản trị rủi ro -trong đó chú trọng và đề cao vai trò XHTD nội bộ đối với NHTM được quy định trong hiệp ước Basel I (năm 1988), bổ sung trong hiệp ước Basel II (năm 2004) và ngân hàng nhà nước (NHNN). Đây rõ ràng là công việc mà các NHTM cần tiến hành một cách định kỳ nhằm đáp ứng với những thay đổi về môi trường kinh doanh và tăng cường hơn nữa khả năng dự báo trong quản trị RRTD.
Xếp hạng tín dụng đã được các NHTM trên thế giới thực hiện từ lâu, mang lại hiệu quả rất thiết thực. Tại Việt Nam, sau một thời gian chuyển đổi sang cơ chế thị trường, vào khoảng năm 1994, một số NH đã thực hiện XHTD DN dựa vào phân tích các chỉ tiêu tài chính theo hướng dẫn của NHNN. Tuy nhiên, việc làm trên không được tiến hành thường xuyên, mang tính chất hình thức, hiệu quả kinh tế không cao. Từ năm 2000 trở lại đây, trong xu thế hội nhập kinh tế với các nước trong khu vực và kinh tế toàn cầu, các NHTM đứng trước thách thức về sự cạnh tranh gay gắt không chỉ đối với các NHTM trong nước mà còn với chi nhánh các NH nước ngoài, NH liên doanh. Trong bối cảnh đó, XHTD lại trở thành vấn đề được nhiều NHTM quan tâm nghiên cứu.
Chi nhánh Ngân hàng TMCP Công thương Đống Đa là chi nhánh thuộc Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. Hệ thống chấm điểm tín dụng được áp dụng vào hệ thống NHCT từ năm 2004. Sau hơn 5 năm triển khai, hệ thống đã đáp ứng những yêu cầu nhất định trong công tác quản trị RRTD. Song bên cạnh đó, trong quá trình áp dụng, hệ thống vẫn bộc lộ một số bất cập cần được hoàn thiện để hệ thống phù hợp và bám sát với tình hình thực tế hơn. Đó là lý do em thực hiện khóa luận với đề tài: “Giải pháp hoàn thiện công tác Xếp hạng tín dụng doanh nghiệp vay vốn tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP công thương Đống Đa”.
2. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu lý luận tổng quan về hoạt động tín dụng tại NHTM và sự cần thiết của XHTD DNVV đối với hoạt động của NHTM.
- Nghiên cứu lý luận cũng như làm rõ khái niệm, nội dung và các nhân tố ảnh hưởng của hoạt động XHTD các DNVV tại NHTM.
- Phân tích quá trình phát triển, hoạt động TD và TD cho khách hàng là DN của NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa trong những năm gần đây. Đồng thời đi sâu nghiên cứu thực trạng hoạt động XHTD DNVV để có sự so sánh và đưa ra đánh giá những kết quả đạt được cũng như các tồn tại và nguyên nhân.
- Đề xuất giải pháp và đưa ra các kiến nghị đối với các chủ thể liên quan nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác này tại NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của khoá luận là những vấn đề về lý thuyết và thực tiễn XHTD DNVV tại NHTM ở trên Thế giới và tại Việt Nam, cũng như tình hình hoạt động và thực trạng công tác đó tại NH TMCP công thương Đống Đa. Đồng thời, khoá luận nghiên cứu một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác XHTD DN tại NH TMCP công thương Đống Đa.
Do XHTD là một lĩnh vực rộng liên quan đến nhiều chủ thể phạm vi đối tượng khác nhau. Nên trong khóa luận tốt nghiệp, đề tài này giới hạn ở mức:
- Nghiên cứu hoạt động XHTD đối với các doanh nghiệp vay vốn trong nước thuộc tất cả các ngành nghề kinh tế, không áp dụng với các TCTD khác vay vốn hay với các chủ thể kinh tế cá nhân.
- Số liệu trong khoá luận được tập hợp chủ yếu trong khoảng thời gian từ năm 2004 - 2009.
4. Phương pháp nghiên cứu và tiếp cận vấn đề
Khóa luận sử dụng phương pháp phân tích số liệu định tính và định lượng để làm rõ hiện trạng hệ thống XHTD. Và bằng cách sử dụng phương pháp so sánh với các tiêu chuẩn đánh giá phổ biến trên thị trường xếp hạng tín nhiệm quốc tế và trong nước. Qua đó, nghiên cứu để đưa ra nhận định, đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp của NH TMCP công thương Đống Đa.
Ngoài ra, khóa luận còn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử trong nghiên cứu khoa học xã hội, phương pháp phân tích, dự báo, kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, diễn dịch và qui nạp. để xử lý các dữ liệu. Sử dụng các bảng biểu, biểu đồ, sơ đồ để tăng thêm tính thuyết phục.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Khóa luận trình bày sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp tại NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa. Đề tài nghiên cứu tập trung vào phương pháp tính điểm và xếp hạng, đưa ra các các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị RRTD tại NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa.
Xây dựng thành công hệ thống đánh giá, XHTD đối với khách hàng không chỉ giúp NHTM phân loại nợ trung thực hơn, mà còn là công cụ tư vấn, giúp các nhà quản trị NHTM có định hướng chiến lược kinh doanh rõ ràng, áp dụng phù hợp cho nhóm đối tượng khách hàng DNVV.
6. Bố cục khóa luận
Chương 1: Tín dụng ngân hàng và hoạt động xếp hạng tín dụng tại các NHTM
Chương 2: Thực trạng hoạt động xếp hạng tín dụng tại NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hoạt động XHTD tại NH TMCP công thương chi nhánh Đống Đa
