Thuật ngữ khu kinh tế cửa khẩu mới được dùng ở Việt Nam trong một số năm
gần đây khi quan hệ kinh tế-thương mạiViệt Nam và Trung Quốc đãcó những
bước phát triển mới, đòi hỏi phải có mô hình kinh tế phù hợp nhằm khai thác các
tiềm năng, thế mạnh kinh tế của hai nước thông qua các cửa khẩu biên giới. Bên
cạnh đóViệt Nam còn có biên giới với Lào và Campuchia, tuy họ là các quốc gia
nhỏ, còn khó khăn về kinh tế, nhưng lại có vị trí hết sức quan trọng là nằm trong
tiểu vùng sông Mêkông. Giữa các quốc gia thuộc tiểu vùng sông Mêkông đang
có nhiều dự án xây dựng cầu, đường thúc đẩy phát triển kinh tế theo tuyến hành
lang Đông-Tây trên cơsở dòng chảy tự nhiên của sông Mêkông. Tât cả các điều
kiện thuận lợi trên chỉ có thể phát huy tốt nếu có các mô hình kinh tế thích hợp,
trong đóphải kể đến khu kinh tế cửa khẩu.
Để đưa ra được khái niệm về khu kinh tế cửa khẩu, cần phải dựa trên cơsở của
nhiều khái niệm có liên quan. Khái niệm được đề cập đến đầu tiên là “giao lưu
kinh tế qua biên giới”, từ trước đến nay khái niệm về “giao lưu kinh tế qua biên
giới” thường được hiểu theo nghĩa hẹp là các hoạt động trao đổi thương mại, trao
đổi hàng hoá giữa cưdân sinh sống trong khu vực biên giới, hoặc giữa các doanh
nghiệp nhỏ đóng tại các địa b àn biên giới xác định, thuộc tỉnh có cửa khẩu biên
giới.
