Hiến pháp năm 2013 khẳng định các quyền con người, quyền công dân về
chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm
theo Hiến pháp và pháp luật. Trong hệ thống các cơ quan tư pháp, Tòa án nhân dân
(TAND) có vị trí trung tâm và xét xử được coi là hoạt động trọng tâm. Hoạt động
của TAND nhằm bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, trong
đó có quyền của bị cáo, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN), bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Để đảm bảo việc
xét xử được chính xác, khách quan, bảo vệ quyền con người, quyền công dân,
giảm thiểu những oan, sai trong hoạt động xét xử các vụ án hình sự, pháp luật tố
tụng hình sự quy định TAND thực hiện nguyên tắc hai cấp xét xử, các cấp xét xử
hiện nay là cấp xét xử sơ thẩm và cấp xét xử phúc thẩm.
Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, lần đầu tiên vụ án hình sự được
đưa ra xem xét công khai với tất cả các chứng cứ thu thập được trong giai đoạn
điều tra cùng với các chứng cứ mới được xem xét một cách khách quan, toàn diện,
trực tiếp. Tại đây, những người tham gia tố tụng bình đẳng với nhau cùng với sự
có mặt của cơ quan và người tiến hành tố tụng. Bị cáo thực hiện quyền của mình
tại phiên tòa như tự mình bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa, được quyền
trình bày quan điểm gỡ tội của mình trước Tòa án. Bảo đảm quyền của bị cáo,
Thẩm phán và Hội thẩm khi thực hiện nhiệm vụ xét xử phải độc lập tuân thủ các
nguyên tắc trong tố tụng, Thẩm phán và Hội thẩm xét xử độc lập chỉ tuân theo
pháp luật; Tòa án ra phán quyết phải dựa trên kết quả tranh tụng giữa Kiểm sát
viên (KSV) và người bào chữa cho bị cáo
