MCBTSGTKS xảy ra chủ yếu là do các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ thực
hiện hành vi lựa chọn giới tính trước sinh (LCGTTS) để có được đứa con theo giới tính
mong muốn [37], [81]. Nguyên nhân của các hành vi này khá phức tạp, song nhiều
nghiên cứu cho rằng có thể phân thành ba nhóm chính: Nhóm “các yếu tố cơ bản” liên
quan đến những phong tục tập quán, quan niệm văn hóa truyền thống, ưu thích con
trai.; nhóm “các yếu tố phụ trợ” như áp lực giảm sinh, chế độ an sinh xã hội, một số
loại hình công việc đòi hỏi sức lao động cơ bắp của con trai.; và nhóm “các yếu tố
trực tiếp” là sự tiếp cận dễ dàng tới công nghệ lựa chọn giới tính [82], [83].
Xu hướng gia tăng TSGTKS cũng được quan sát thấy ở Việt Nam trong hơn
thập kỷ qua. Qua 3 cuộc Tổng điều tra Dân số, TSGTKS của Việt Nam đã tăng từ 105
(năm 1979) lên 106 (năm 1989) và 107 (năm 1999). Như vậy, cứ 10 năm TSGTKS lại
tăng 1 điểm. Vấn đề MCBTSGTKS thực sự trở thành thách thức với Việt Nam từ năm
2006 khi TSGTKS tăng lên 110 và liên tục tăng qua các năm lên 112,2 vào năm 2016
[35], [44], [53], [54]. Trong số các địa phương phải đối mặt với tình trạng
MCBTSGTKS nghiêm trọng có tỉnh Hải Dương nằm ở vùng Đồng bằng sông Hồng
thuộc phía Bắc Việt Nam. Theo kết quả Tổng điều tra dân số và nhà ở ngày 01/4/2009,
TSGTKS toàn quốc là 110,8 trong khi đó tỷ số này ở Hải Dương là 120,3 - cao thứ hai
trên toàn quốc và năm 2013 là 118,9 [39].
Các dự báo nhân khẩu học cho thấy rằng nếu TSGTKS tiếp tục tăng sau năm
2010 thì Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do mất cân bằng cơ cấu giới tính
(MCBCCGT). Đến năm 2050 sẽ có 2,3 đến 4,3 triệu nam giới không thể kết hôn [44].
Nếu hành vi LCGTTS ở Việt Nam nói chung và Hải Dương nói riêng không được ngăn
chặn thì các tác động tiêu cực sẽ nảy sinh. MCBCCGT có thể làm tăng nguy cơ xung
đột xã hội giữa người nghèo và người giàu, làm gia tăng bất bình đẳng giới (BĐG),2
phát triển các tệ nạn xã hội, tác động tiêu cực đến sự ổn định xã hội, phát triển kinh tế,
đe dọa cho sự phát triển bền vững của xã hội và thậm chí an ninh quốc tế [27], [59]
