<p>
Tinh hoàn không xuống bìu (THKXB) hay còn gọi tinh hoàn ẩn, là một
dị tật khá phổ biến ở trẻ nam. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ THKXB ở trẻ đủ
tháng chiếm khoảng 3-5%, ở trẻ non tháng là 17-36% [1],[2]. Tinh hoàn tiếp
tục di chuyển xuống bìu trong năm đầu, có tới 70-75% số THKXB tự xuống
bìu, sau 6 tháng tỷ lệ THKXB còn khoảng 0,8-1,8% [3],[4].
Các nghiên cứu đã chứng minh, tinh hoàn phát triển và thực hiện chức
năng đầy đủ khi nhiệt độ tại vị trí của tinh hoàn thấp hơn nhiệt độ cơ thể
khoảng 20C. Nếu không được điều trị THKXB sẽ gây ra những biến chứng
như: ung thư [5],[6],[7], giảm khả năng sinh sản, vô sinh, xoắn tinh hoàn, xơ
teo, sang chấn và tổn thương tâm lý của trẻ [8],[9],[10]. Ngày nay, y học phát
triển đã xác định được những hậu quả của THKXB điều trị muộn, nên việc
chẩn đoán và điều trị đã sớm hơn trước [11],[12].
Chẩn đoán và theo dõi diễn biến THKXB không đòi hỏi kỹ thuật cao,
chủ yếu dựa vào khám lâm sàng [13],[14],[15]. Điều trị THKXB cần được
thực hiện sớm vào thời điểm 1-2 tuổi, vì để muộn sẽ gây ra những ảnh hưởng
bất lợi khó hồi phục sau này cho người bệnh [16],[17]. Qua nhiều nghiên cứu,
các tác giả trên thế giới đã chứng minh rằng trẻ từ 2 tuổi trở lên nếu có
THKXB mà chưa được điều trị thì bắt đầu có hiện tượng tổn thương thoái hóa
tinh hoàn làm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản [17],[18],[19].
Có hai phương pháp thường được sử dụng để điều trị THKXB. Đó là
phương pháp điều trị bằng nội tiết tố và phẫu thuật [20],[21],[22]. Phương
pháp điều trị bằng nội tiết tố đã được áp dụng tại Việt Nam và nhiều nước trên
thế giới. Phương pháp này ít có hiệu quả với những THKXB ở cao, nhưng
cũng mang lại những thành công nhất định đối với các trường hợp THKXB
nằm ở thấp trong ống bẹn hoặc ở lỗ bẹn nông [23],[24]. Theo các báo cáo
trong và ngoài nước, tỷ lệ thành công của phương pháp điều trị bằng nội tiết
tố thường từ 10-65% [25],[26],[27]. Điều trị bằng phẫu thuật đóng vai trò
quan trọng trong việc hạ tinh hoàn xuống bìu. Theo nhiều báo cáo, kết quả
phẫu thuật hạ tinh hoàn tỷ lệ thành công tương đối cao từ 70-95% [28],[29],
tỷ lệ bị biến chứng sau phẫu thuật thấp dưới 2% [30],[31],[32].
Cho tới nay theo các công trình nghiên cứu trong nước, tỷ lệ trẻ mắc
THKXB được điều trị trước 2 tuổi rất thấp dưới 10% [33]. Tại các bệnh viện
lớn có cả chuyên khoa nội nhi và phẫu thuật nhi, tuổi phẫu thuật trung bình
còn cao từ 5,8-13,5 tuổi [34],[35]. Nhiều trường hợp mổ sau tuổi dậy thì hoặc
phát hiện được bệnh vì đi khám vô sinh. Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu nào
thực hiện một cách hệ thống chẩn đoán THKXB ngay sau sinh, xác định tỷ lệ
mắc THKXB là bao nhiêu, theo dõi diễn biến của THKXB trong năm đầu và
khi nào chỉ định điều trị bằng nội tiết tố, phẫu thuật thích hợp nhất, những khó
khăn trong điều trị và đánh giá kết quả điều trị sớm. Với mục đích chẩn đoán
sớm THKXB một cách hệ thống, theo dõi và điều trị ở thời điểm có kết quả tốt
nhất cho bệnh nhân, chúng tôi tiến hành đề tài: “Chẩn đoán sớm và đánh giá
kết quả điều trị tinh hoàn không xuống bìu”, với 3 mục tiêu:
1. Chẩn đoán sớm và xác định tỷ lệ tinh hoàn không xuống bìu.
2. Mô tả diễn biến của tinh hoàn không xuống bìu trong năm đầu.
3. Đánh giá kết quả điều trị tinh hoàn không xuống bìu bằng nội tiết tố
và/ hoặc phẫu thuật.
</p>
