Ung thư vú (UTV) là bệnh ung thư hay gặp nhất ở phụ nữ và là nguyên
nhân gây tử vong thứ hai sau ung thư phổi tại các nước trên thế giới. Theo
GLOBOCAN năm 2012, trên toàn thế giới có 1.677.000 trường hợp UTV
mới mắc (chiếm 25% trong tổng số tất cả các loại ung thư ở nữ) và 522.000
trường hợp tử vong do UTV [1]. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu gánh nặng
bệnh ung thư và chiến lược phòng chống ung thư quốc gia đến năm 2020 cho
thấy UTV là bệnh có tỷ lệ mới mắc cao nhất trong các ung thư ở nữ giới. Tỷ
lệ mới mắc chuẩn theo tuổi năm 2010 ước tính là 28,1/100.000 phụ nữ [2].
Mặc dù tỷ lệ mắc UTV có xu hướng tăng trong những năm gần đây nhưng tỷ
lệ tử vong do bệnh vẫn từng bước được cải thiện nhờ các thành tựu đạt được
trong phòng bệnh, phát hiện bệnh sớm, chẩn đoán và điều trị. Hiện nay, với
các tiến bộ về nghiên cứu sinh học phân tử bệnh UTV được chia thành các
phân nhóm có tiên lượng khác nhau bao gồm nhóm Luminal A, Luminal B,
nhóm dạng đáy, nhóm Her 2 neu và một số nhóm nhỏ khác. Trong số các
phân nhóm đó, nhóm Her 2 neu dương tính và nhóm dạng đáy (bộ ba âm tính)
có tiên lượng xấu nhất [3].
Thụ thể yếu tố phát triển biểu bì ở người Her 2 neu là một thụ thể
tyrosine kinase, khuếch đại gen ERBB2 (gen mã hóa cho protein Her 2 neu)
xuất hiện trong khoảng 20-25% bệnh nhân UTV. Khi gen ERBB2 bị khuếch
đại, thụ thể Her 2 neu bộc lộ quá mức dẫn đến thúc đẩy sự phát triển của các
tế bào, ức chế quá trình chết theo chương trình và tăng cường quá trình sinh
mạch của khối u [4],[5],[6]. Trastuzumab là kháng thể đơn dòng tái tổ hợp ở
người gắn trực tiếp với vùng ngoại bào của protein Her 2 neu. Sự gắn kết này
tạo nên phức hợp kháng nguyên - kháng thể hoạt hóa quá trình gây độc qua
trung gian tế bào phụ thuộc kháng thể qua đó tiêu diệt tế các bào ung thư [7].
2
Vai trò của trastuzumab trong điều trị bổ trợ UTV đạt được kết quả rất đáng
khích lệ qua bốn nghiên cứu lớn: HERA, B-31, N9831, BCIRG 006. Kết quả
của các nghiên cứu này đã khẳng định vai trò của trastuzumab trong việc làm
tăng đáng kể thời gian sống thêm không bệnh 34%, giảm tỷ lệ tử vong 40%
so với nhóm chứng không được điều trị bổ trợ với trastuzumab, độc tính chủ
yếu của thuốc trastuzumab là gây suy tim xung huyết (2,5% so với 0,4% ở
nhóm chứng). Trastuzumab không làm tăng độc tính của hóa chất trong các
phác đồ điều trị phối hợp [8],[9],[10]. Mặc dù đạt được hiệu quả cao trong
điều trị nhưng còn nhiều câu hỏi liên quan đến trastuzumab vẫn đang được
nghiên cứu đó là thời gian tối ưu điều trị với trastuzumab, nên dùng đồng thời
trastuzumab với hóa chất hay dùng tuần tự, các yếu tố nguy cơ liên quan đến
tăng độc tính tim mạch, cơ chế kháng với trastuzumab là gì và hiệu quả khi
phối hợp trastuzumab với các thuốc kháng thể đơn dòng khác như thế nào?.
Các câu hỏi này đã và đang được nghiên cứu để đưa ra liệu pháp điều trị tối
ưu cho các bệnh nhân [11],[12],[13].
Trastuzumab được đưa vào sử dụng tại Việt Nam từ năm 2006, chỉ định
cho bệnh nhân ung thư vú có Her 2 neu dương tính ở giai đoạn sớm cũng như
tái phát di căn, nhưng trong thực tế số lượng bệnh nhân được điều trị với
trastuzumab tại Việt Nam không nhiều do giá thành thuốc cao, thời gian điều
trị bổ trợ kéo dài 1 năm, liên quan đến độc tính tim mạch. Cho đến nay chưa
có nghiên cứu về kết quả cũng như độc tính của trastuzumab trong điều trị bổ
trợ bệnh nhân ung thư vú tại Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài này
với 2 mục tiêu:
1. Đánh giá kết quả hóa trị bổ trợ phác đồ 4AC+4T kết hợp trastuzumab
trên bệnh nhân ung thư vú giai đoạn II, III có Her 2 neu dương tính.
2. Nhận xét một số tác dụng không mong muốn của phác đồ.
