<p>
Tỉ lệ sai khớp cắn loại III trong các quần thể châu Á khá cao, chiếm
12,58% – 26,67% trong dân số [1],[2],[3]. Hậu quả sai khớp cắn là lực phân
bố trên các răng không đúng dẫn đến tổn thương mô nha chu, rối loạn thăng
bằng chức năng, bệnh lý khớp thái dương hàm, ảnh hưởng phát âm, thẩm mỹ
và tâm lý bệnh nhân [4],[5]. Khoảng 63% - 75% sai khớp cắn loại III là do
xương hàm [6],[7], trong đó có 1/3 trường hợp cần phẫu thuật [8]. Phương
pháp điều trị kinh điển là phối hợp chỉnh hình răng – phẫu thuật [1],[9].
Phẫu thuật chẻ dọc cành cao xương hàm dưới (XHD), được Trauner và
Obwegeser giới thiệu năm 1957 [10],[11] là phương pháp có hiệu quả, được thực
hiện nhiều nhất vì tính linh hoạt cao. Diện tiếp xúc rộng giữa hai mảnh xương cho
phép dịch chuyển XHD theo ba chiều không gian nên có khả năng sửa chữa nhiều
loại dị dạng [2],[12]. Đối với kỹ thuật này, việc duy trì đúng vị trí lồi cầu trong lúc
phẫu thuật có vai trò quan trọng [8] vì giúp ổn định kết quả phẫu thuật
[13],[14],[15] và tránh gây loạn năng thái dương hàm (TDH) [16],[17], Tỉ lệ
loạn năng TDH chiếm khoảng 20-30% dân số [18] và khớp cắn được cho là một
trong những nguyên nhân chính [19],[20],[21]. Vị trí lồi cầu bị thay đổi chủ yếu
xảy ra trong quá trình cố định xương giữa mảnh gần và mảnh xa [22],[23] dẫn
đến sai khớp cắn, cuối cùng ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng. Hậu quả
này đôi khi không thể sửa chữa bằng chỉnh hình răng sau phẫu thuật.
Để duy trì đúng vị trí lồi cầu trong phẫu thuật, khí cụ định vị đã ra đời và
áp dụng gần 40 năm qua. Nguyên tắc định vị của Luhr, giới thiệu năm 1985,
được ứng dụng rộng rãi nhất. Nhiều tác giả ủng hộ quan điểm này và đưa ra
nhiều phương pháp định vị lồi cầu [24],[25]. Tuy nhiên quan điểm này vẫn
còn tranh cãi [26] vì một số tác giả cho rằng phẫu thuật viên có kinh nghiệm có
thể định vị lồi cầu qua cảm nhận bằng tay, nhưng một số khác cho rằng sử dụng
khí cụ định vị là cần thiết và hợp lý [27]. Hầu hết các khí cụ định vị tập trung
nhiều nhất cho kỹ thuật chẻ dọc cành cao XHD [28], từ những phương tiện đơn
giản phối hợp với cảm nhận bằng tay [29],[30] đến những khí cụ chuyên biệt kết
hợp với máng nhai [31],[32]. Ngày nay, với sự bùng nổ của khoa học công nghệ,
các khí cụ định vị lồi cầu có hỗ trợ của máy tính hay công nghệ tái tạo 3D
[33],[34] chưa được ứng dụng rộng rãi ở nước ta.
Ở Việt Nam, do điều kiện kinh tế cải thiện nên người dân ngày càng có ý
thức nâng cao sức khỏe. Theo định nghĩa của tổ chức Y tế thế giới thì “Sức khỏe
là một trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội chứ không
phải chỉ là không có bệnh hay tàn tật”. Vì vậy, ngày càng có nhiều người có nhu
cầu chỉnh sửa khuôn mặt vì lý do thẩm mỹ lẫn chức năng nhai và đa số các
trường hợp là phẫu thuật chẻ dọc cành cao XHD để điều trị sai khớp cắn loại III.
Trong phạm vi luận án này, sai khớp cắn loại III được hiểu là lệch lạc xương
hàm hạng III theo phân loại của Steiner. Do mới được phát triển và thịnh hành
trong những năm gần đây, nên có ít nghiên cứu liên quan đến kỹ thuật này, trong
đó việc duy trì vị trí lồi cầu giống như trước phẫu thuật đóng vai trò quan trọng
để bảo đảm kết quả xương – khớp cắn ổn định, tránh những ảnh huởng có hại
cho khớp TDH do thầy thuốc gây ra. Tuy nhiên chưa có một công trình nghiên
cứu nào để định vị lồi cầu hữu hiệu, đơn giản, dễ thực hiện ở nước ta. Vì vậy, tôi
tiến hành đề tài: “Đánh giá kết quả phẫu thuật chẻ dọc cành cao xương
hàm dưới ở bệnh nhân sai khớp cắn loại III có sử dụng khí cụ định vị lồi
cầu” với hai mục tiêu sau:
1/ Mô tả đặc điểm lâm sàng, Xquang bệnh nhân sai khớp cắn loại III
có chỉ định phẫu thuật chẻ dọc cành cao XHD.
2/ Theo dõi, đánh giá kết quả lâm sàng, Xquang và cảm nhận của
bệnh nhân 12 tháng sau phẫu thuật chẻ dọc cành cao XHD có sử dụng khí
cụ định vị lồi cầu.
</p>
