Chấn thương bụng kín (CTBK) là chấn thương gây tổn thương các tạng
trong ổ bụng (bao gồm cả sau phúc mạc, dưới phúc mạc như thận, bàng
quang ) nhưng không làm thông thương khoang ổ bụng với môi trường bên
ngoài [1], [2].
CTBK có thể gây nên hội chứng chảy máu trong do vỡ tạng đặc, hội
chứng viêm phúc mạc do vỡ tạng rỗng hoặc kết hợp cả 2 loại thương tổn trên.
Thống kê gần đây cho thấy CTBK chiếm khoảng 8-10% tổng số các tai nạn,
trong đó 70 - 75% là do tai nạn giao thông; 60% CTBK nằm trong bệnh cảnh
đa chấn thương [4]. Tại bệnh viện Việt Đức, hàng năm trung bình có khoảng
400 CTBK, trong đó tổn thương tạng rỗng (TTTR) chiếm từ 22 - 48% các
tạng bị tổn thương trong ổ bụng [3].
Chẩn đoán CTBK dựa vào dấu hiệu lâm sàng như các dấu hiệu thành
bụng (co cứng, phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc ), các dấu hiệu cận
lâm sàng như xét nghiệm máu, sinh hóa, chụp X quang bụng, siêu âm, chụp
cắt lớp, chọc rửa ổ bụng Tuy vậy cho tới nay, chẩn đoán CTBK vẫn còn
gặp không ít khó khăn, nhất là khi nạn nhân trong tình trạng có tổn thương
phối hợp như chấn thương sọ não (CTSN), chấn thương ngực làm lu mờ
các triệu chứng ổ bụng dẫn đến dễ bị bỏ sót, hoặc xử trí muộn [5]. Vì thế,
trong cấp cứu chấn thương bụng đòi hỏi bác sỹ ngoại khoa trong một khoảng
thời gian ngắn với thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng tối thiểu phải sớm đưa
ra được chỉ định điều trị để giảm bớt tỷ lệ biến chứng do xử trí muộn hoặc mở
bụng thăm dò (mở bụng không có tổn thương). Có đến 10 – 66% trường hợp
tử vong trong CTBK là do chẩn đoán chậm dẫn đến mổ muộn hoặc chẩn đoán
sai dẫn đến chỉ định sai về kỹ thuật [5].
Những thập niên gần đây, nội soi ổ bụng (NSOB) và phẫu thuật nội soi
(PTNS) ứng dụng chẩn đoán và điều trị CTBK, nhất là trong trường hợp
nghi ngờ thương tổn tạng rỗng, được áp dụng rộng rãi ở nhiều nước khác
nhau trên thế giới và đã chứng minh được là phương pháp có nhiều tính ưu
việt. NSOB hoặc PTNS giúp chẩn đoán chính xác thương tổn các tạng trong ổ
bụng và thực hiện xử trí tổn thương tương đối dễ dàng, nhất là ở những vị trí
chật hẹp nằm sâu trong ổ bụng, làm tăng tính an toàn cho cuộc mổ; giảm mất
máu; giảm đau; giúp người bệnh sớm phục hồi chức năng của ống tiêu hóa
sau mổ; hạn chế các biến chứng hô hấp, tiết niệu do nằm lâu; tiết kiệm được
kháng sinh và thuốc giảm đau sau mổ; hạ thấp thời gian nằm viện
[24],[107],[50].
Ở nước ta, việc ứng dụng NSOB và PTNS vào chẩn đoán và điều trị
CTBK đã được ứng dụng từ những năm 90 của thế kỷ trước. Đã có một số
nghiên cứu đánh giá khả năng chẩn đoán và can thiệp trong nội soi ổ bụng
trong CTBK [2],[23],[51]. Tuy nhiên để điều trị thực thụ tổn thương các tạng
trong ổ bụng bằng PTNS thì vẫn còn là một vấn đề được nhiều phẫu thuật
viên (PTV) quan tâm. Vì vậy đề tài này được thực hiện nhằm 2 mục tiêu:
1. Nhận xét một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng. Đánh giá giá trị
của PTNS ổ bụng chẩn đoán các tổn thương tạng rỗng trong chấn
thương bụng kín.
2. Đánh giá kết quả sớm điều trị các tổn thương tạng rỗng bằng PTNS
ổ bụng trong chấn thương bụng kín.
