Mỗi con người phải biết quá khứ của mình, mỗi dân tộc phải biết lịch sử
của mình, một dân tộc mà đánh mất quá khứ thì cũng là đánh mất chính bản
thân mình. Trong các truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, nổi bật lên
là đạo đức truyền thống. Nó là dòng chảy liên tục nảy sinh, tồn tại, phát triển
trong suốt tiến trình dựng nước, giữ nước và phát triển đất nước của cha ông
ta. Đây là cơ chế tích lũy, lưu truyền chắt lọc, chuyển giao tiếp nối từ thế hệ
này qua thế hệ khác, từ đời này qua đời khác, hình thái kinh tế -xã hội này
qua hình thái kinh tế -xã hội khác. Vì thế, việc phát huy các giá trị truyền
thống, đặc biệt là giá trị đạo đức, nhằm xây dựng lối sống mới con người Việt
Nam nói chung, sinh viên nói riêng trong điều kiện hiện nay là một trong
những yêu cầu bức thiết của sự nghiệp đổi mới, hiện đại hóa đất nước. Văn
kiện Đại hội X của Đảng khẳng định:
Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam, bảo
vệ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong thời kỳ công nghiệp
hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế. Bồi dưỡng các giá trị
văn hoá trong thanh niên, học sinh, sinh viên; đặc biệt là lý tưởng
sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hoá con
người Việt Nam[30, tr.172].
Ở đây, giá trị đạo đức truyền thống là yếu tố tạo nên bản sắc văn hóa của
dân tộc. Trong quá trình phát triển của xã hội, chúngcòn là yếu tố nội sinh, có
tác dụng thúc đẩy quá trình vận động và phát triển nền văn hóa, một yếu tố
không thể thiếu trong xây dựng lối sống của mỗi con người, trong đó có thanh
niên -sinh viên.
Mối quan hệ giữa giá trị đạo đức truyền thống dântộc với xây dựng lối
sống là điều không ai nghi ngờ. Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế thị trường,
toàn cầu hóa hiện nay, giá trị đạo đức truyền thống có vai trò như thế nào
trong xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam, nó cản trở hay là động lực,
2
là cơ sở định hướng cho xây dựng lối sống? Và nội dung, yêu cầu phát huy
giá trị đạo đức truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống cho sinh viên là
gì, và đòi hỏi phương hướng với những giải pháp gì để phát huy giá trị đạo
đức truyền thống trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên.
Cho nên, để xây dựng lối sống hiện nay, chúng ta không ngừng nâng cao
nhận thức của toàn xã hội nói chung và của sinh viên nói riêng về vai trò, tầm
quan trọng của giá trị đạo đức truyền thống, phát huy các giá trị đó trong việc
xây dựng lối sống mới cho sinh viên. Từ đây, nẩy sinh nhiều vấn đề đặt ra,
làm sao định hướng đúng đạo đức cho sinh viên trong điều kiện hiện nay -khi
mà các giá trị đạo đức truyền thống đang có những biến đổi, làm thế nào để
sinh viên có một tình cảm thực sự, một thái độ đúng đắn và một niềm tin
vững chắc khi thực hiện các hệ chuẩn giá trị xã hội để họ xây dựng lối sống
mới của mình. Và, chính các giá trị đạo đức truyền thống có vai trò quan
trọng tạo nên đặc trưng lối sống của người Việt Nam nói chung và của sinh
viên nói riêng. Vấn đề xây dựng lối sống mới cho sinh viên hiện nay cũng
đang đặt ra những thách thức mới, đặc biệt là vấn đề giá trị đạo đức truyền
thống với việc xây dựng lối sống mới cho sinh viên trong bối cảnh toàn cầu
hóa hiện nay. Hiện tượng suy thoái đạo đức, lối sống trong xã hội và trong
sinh viên đã và đang diễn ra phức tạp. Những biểu hiện củanó ngày càng rõ
nét hơn đến mức không thể không quan tâm. Lối sống thực dụng, cá nhân, vị
kỷ trong thanh niên sinh viên có xu hướng gia tăng, gây nhức nhối đời sống
xã hội. Tại Đại hội X, Đảng ta đã nhấn mạnh: “Tình trạng suythoái, xuống
cấp về đạo đức, lối sống, sự gia tăng tệ nạn xã hội và tội phạm đáng lo ngại,
nhất là trong giới trẻ” [30, tr.106]
