Tăng huyết áp (THA) là một bệnh phổ biến trên thế giới. Theo ước tính
của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2000 trên thế giới đã có khoảng 972
triệu người bị tăng huyết áp (chiếm 26,4% dân số), và có tới 7,5 triệu người tử
vong do nguyên nhân trực tiếp là tăng huyết áp. Dự báo đến năm 2025 có
khoảng 1,56 tỷ người bị tăng huyết áp [1].
Mỗi năm, trên thế giới có khoảng 17,5 triệu người tử vong do các bệnh
lý về tim mạch. Trong số các trường hợp mắc bệnh và tử vong do tim mạch
hàng năm có khoảng 35% - 40% nguyên nhân do tăng huyết áp [2].
Tại Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp cũng gia tăng nhanh chóng: Kết quả
điều tra dịch tễ học của Viện Tim mạch Trung Ương tại 8 tỉnh, thành phố của
cả nước năm 2008 cho thấy tỷ lệ người trưởng thành từ 25 tuổi trở lên bị tăng
huyết áp là 25,1% [2]. Theo điều tra quốc gia gần đây (2015) của Cục Y tế dự
phòng - Bộ Y tế ở người trưởng thành từ 18 - 69 tuổi tại 63 tỉnh/thành phố
cho thấy tỷ lệ tăng huyết áp là 18,9% [3].
Tăng huyết áp là căn bệnh diễn tiến âm thầm, ít có dấu hiệu cảnh báo.
Những dấu hiệu của tăng huyết áp thường không đặc hiệu và người bệnh
thường không thấy có gì khác biệt với người bình thường cho đến khi xảy ra
tai biến. Vì vậy, tăng huyết áp mà phần lớn không tìm thấy nguyên nhân
(khoảng 95%) đang trở thành mối đe dọa toàn thể nhân loại bởi nhiều biến
chứng nguy hiểm như: Nhồi máu cơ tim, đột quỵ não, suy tim, suy thận
mạn thậm chí có thể gây tử vong hoặc để lại các di chứng ảnh hưởng đến
sức khỏe, sức lao động của người bệnh và trở thành gánh nặng cho gia đình
và xã hội.
Mặc dù y học đã chứng minh mức độ phổ biến và nguy hiểm của THA,
nhưng cho đến tận bây giờ trong điều trị THA vẫn tồn tại 3 điểm bất hợp lý
đó là: THA rất dễ phát hiện (bằng cách đo huyết áp khá đơn giản) nhưng
người ta lại thường không phát hiện mình bị THA từ bao giờ. THA có thể
điều trị được nhưng số người được điều trị không nhiều. THA có thể khống
chế được với mục tiêu mong muốn nhưng số người điều trị đạt được “huyết
áp mục tiêu” lại không nhiều.
Tăng huyết áp nếu được phát hiện sớm thì việc kiểm soát sẽ rất có hiệu
quả và hạn chế được các biến chứng nguy hiểm, giảm nguy cơ tử vong và
giảm gánh nặng bệnh tật cho bản thân, gia đình và toàn xã hội. Nhiều nghiên
cứu cũng đã chỉ ra một số nguy cơ từ hành vi, lối sống có thể dẫn đến bệnh
THA (như hút thuốc lá, uống rượu, ăn uống không hợp lý, lối sống tĩnh tại ít
vận động.) và truyền thông giáo dục sức khỏe (TTGDSK) có vai trò quan
trọng trong kiểm soát các yếu tố nguy cơ này. TTGDSK trong đó có truyền
thông giáo dục dinh dưỡng là một giải pháp ít tốn kém hơn so với các giải
pháp kỹ thuật, dịch vụ chăm sóc sức khỏe khác nhưng nó lại đem lại hiệu quả
cao và bền lâu [4]. Truyền thông giáo dục dinh dưỡng giúp người dân nâng
cao kiến thức, thực hành từ đó thực hiện chế độ ăn hợp lý và tăng cường hoạt
động thể lực, góp phần quan trọng giảm các yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp.
Tuy nhiên, ở nước ta các nghiên cứu về tăng huyết áp chủ yếu tập trung vào
điều trị cho đối tượng tăng huyết áp. Nghiên cứu về mô hình truyền thông
giáo dục dinh dưỡng phòng chống tăng huyết áp tại cộng đồng chưa được chú
trọng. Hoạt động truyền thông giáo dục dinh dưỡng cũng như tài liệu truyền
thông về tăng huyết áp chưa được quan tâm đúng mức. Vì vậy, để góp phần
cải thiện một số yếu tố nguy cơ và hạn chế các biến chứng của tăng huyết áp
tại cộng đồng, chúng tôi tiến hành đề tài này với mục tiêu:
MỤC TIÊU:
1. Mô tả thực trạng tăng huyết áp, một số yếu tố nguy cơ và kiến thức,
thực hành phòng chống tăng huyết áp ở người trưởng thành tại huyện Bình
Lục, tỉnh Hà Nam năm 2013.
2. Đánh giá hiệu quả của mô hình truyền thông giáo dục dinh dưỡng tại
cộng đồng nh cải thiện một số yếu tố nguy cơ tăng huyết áp ở người
trưởng thành.
