Thuế là một trong các nguồn thu quan trọng nhất của ngân sách nhà nước (NSNN) dựa trên sự chia sẻ lợi ích của người nộp thuế (NNT). Trong mối quan hệ giữa nhà nước và người nộp thuế, một bên cố gắng tìm mọi cách để tránh thất thoát nguồn thu (nhà nước) và một bên trốn để đóng góp nguồn thu (người nộp thuế). Tuy nhiên, với tư cách là chủ thể quyền lực, nhà nước có quyền chi phối, thu thuế và sử dụng nó một cách hiệu quả, do đó, việc thực hiện công tác kiểm tra thuế là phương thức, công cụ để nhà nước quản lý thuế (QLT), chống thất thu thuế một cách triệt để trước thực trạng gian lận thuế ngày càng gia tăng và ngày càng tinh vi. Kiểm tra thuế đối với người nộp thuế sẽ hạn chế tình trạng gian lận thuế; khuyến khích sự tuân thủ tự nguyện của NNT; bảo đảm sự bình đẳng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế; nâng cao hiệu lực, hiểu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực thuế.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam, số lượng NNT ngày càng tăng và theo đó các vấn đề liên quan đến gian lận thuế nói riêng và tuân thủ pháp luật thuế nói chung cũng ngày càng trở nên phức tạp hơn. Trong bối cảnh các nguồn lực phục vụ hoạt động QLT thường tăng chậm hơn yêu cầu và bị giới hạn những hoạt động của cơ quan thuế (CQT) nhằm phát hiện, xử lý và ngăn ngừa các hành vi gian lận thuế; nâng cao tính tuân thủ của NNT đang đứng trước những thách thức ngày một lớn. Cũng như CQT các nước khác, CQT Việt Nam đã nhận thấy những yếu tố ẩn sau hành vi gian lận thuế thường rất khác biệt, phức tạp và một chiến lược hành thu có dạng hành động đơn lẻ (ví dụ chỉ tiến hành thanh tra thuế) không thể chống gian lận thuế một cách triệt để. Nhưng cũng xuất phát từ thực tế, kiểm tra thuế vẫn là công cụ chống gian lận thuế hiệu quả cao và có tác động trực tiếp đến tính tuân thủ của NNT nên cũng như hầu hết các CQT trên thế giới, CQT Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục tăng cường các nguồn lực phục vụ hoạt động kiểm tra thuế nhằm thực hiện tốt hơn việc thi hành pháp luật thuế.
