Trong điều kiện cạnh tranh và nguồn lực ngày càng khan hiếm, để đứng
vững trên thịtrường và không ngừng phát triển, DN cần phải sửdụng có hiệu
quảcác nguồn lực của mình. Muốn sửdụng hiệu quảcác nguồn lực có hạn,
DN cần phải đánh giá được hiệu quảsửdụng các nguồn lực. Nói cách khác,
DN phải đánh giá đúng đắn HQKD của DN.
Đánh giá HQKD có vai trò quan trọng trong quản trịDN. Theo Zairi:
“đánh giá HQKD như là máu của DN, nếu thiếu nó thì không thể ra được
quyết định” [1996:35]. Hệthống chỉtiêu đánh giá HQKD tin cậy và phù hợp
không chỉgiúp cho DN đánh giá đúng đắn HQKD mà còn tạo động lực để
động viên mỗi bộphận, cá nhân trong DN hoạt động có hiệu quảnhằm nâng
cao khảnăng cạnh tranh của DN. Hệthống chỉtiêu đánh giá HQKD không
chỉcung cấp thông tin vềtình hình thực hiện các mục tiêu ngắn hạn mà còn
cho phép DN dự đoán khả năng thực hiện mục tiêu chiến lược, cung cấp
thông tin vềnhững cải thiện cần thiết trong quy trình kinh doanh nội bộ để đạt
được mục tiêu chiến lược.
Trong hơn hai thập kỷqua, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu vềhệ
thống chỉtiêu đo lường và đánh giá HQKD. Nói vềvai trò của hệthống chỉ
tiêu đo lường và đánh giá hiệu quảtrong DN, R. Kaplan và D. Norton cho
rằng “Đo lường nhưthếnào thì nhận được nhưthế” và “Hệthống đo lường
hiệu quảcó ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi của các nhà quản trịvà người
lao động (Kaplan và Norton, 1992). Hai ông cho rằng cũng chỉra hạn chếcủa
hệthống đo lường và đánh giá hiệu quảchỉdựa trên các thước đo với các số
liệu tài chính có thểdẫn đến những sai lầm [45]. Các công trình nghiên cứu
2
trong gần 20 năm trởlại đây cũng cho thấy quan điểm về đánh giá HQKD
trên thếgiới đã có những thay đổi đáng kể. Trước đây người ta chỉchú ý đến
HQKD ngắn hạn thì ngày nay, các DN chú ý nhiều hơn đến đánh giá HQKD
dài hạn (Schiemann & Lingle, 1999) Các chỉ tiêu đánh giá HQKD cũng có
nhiều thay đổi, nếu nhưtrước đây các DN sửdụng các chỉtiêu tài chính là
chủyếu thì trong những năm gần đây xu hướng kết hợp các chỉtiêu tài chính
với các chỉtiêu phi tài chính để đánh giá HQKD của DN ngày càng phổbiến
(Kaplan và Norton, 1992).
Nền kinh tế nước ta chuyển sang hoạt động theo cơ chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủnghĩa đã hơn 20 năm. Tuy nhiên, các DN Việt
Nam, đặc biệt các DN nhà nước vẫn bị ảnh hưởng nặng nềcủa thức quản lý
DN theo cơchếtập trung. Trong hơn 20 năm qua, mặc dù cơchếquản lý kinh
tế đã thay đổi, môi trường kinh doanh và phương pháp quản trị, v.v. đã có
nhiều thay đổi những hệthống chỉtiêu đánh giá HQKD vẫn chưa có những
thay đổi tương ứng. Các chỉtiêu đánh giá HQKD của DN lệthuộc chủyếu
vào các số liệu tài chính, không gắn với thị trường và chiến lược của DN.
Cũng trong gần 20 năm qua, ở nước ta cũng chưa có nhiều các công trình
nghiên cứu vềhệthống chỉtiêu đánh giá HQKD và ảnh hưởng của nó đến
hoạt động kết quảcủa DN
