Trong thời gian vừa qua để đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tếquốc tế, tăng cường
khảnăng cạnh tranh trong nền kinh tếtoàn cầu, tăng cường vịtrí của doanh nghiệp nhà
nước trong việc bảo đảm vai trò chủ đạo, dẫn dắt các doanh nghiệp thuộc các thành phần
kinh tếkhác hoạt động theo định hướng xã hội chủnghĩa. Do vậy Nhà nước đã thực hiện
chủtrương tiếp tục đổi mới, sắp xếp lại các doanh nghiệp Nhà nước và thành lập các
doanh nghiệp Nhà nước có qui mô lớn, kinh doanh trong những lĩnh vực quan trọng của
nền kinh tếquốc dân. Theo chủtrương đó, Thủtướng chính phủ đã ban hành Quyết định
91/TTg ngày 7/3/1994 vềthí điểm thành lập các tập đoàn kinh tế. Việc thành lập này sẽ
tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam trong tương lai. Tập đoàn kinh tế
(TĐKT) là một cơcấu sởhữu được tổchức thành hệthống với quy mô lớn, vừa có chức
năng sản xuất - kinh doanh, vừa có chức năng liên kết kinh tếthông qua hoạt động trên
nhiều ngành, nhiều lĩnh vực ởnhiều vùng lãnh thổkhác nhau. Sựhội nhập vào nền kinh
tế thế giới ngày càng sâu rộng của Việt Nam đòi hỏi phải có những tập đoàn kinh tế
mạnh, giữvai trò chủ đạo và điều tiết một sốlĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế đểhạn
chếsựthao túng và chi phối của nhiều công ty đa quốc gia và các tập đoàn kinh tếtưbản
quốc tế xâm nhập vào Việt Nam khi Việt Nam đã trở thành thành viên của Tổ chức
Thương mại thếgiới (WTO). Song các tập đoàn kinh tếViệt Nam được thành lập dựa
trên các tổng công ty có quy mô chưa lớn, yếu kém trong quản lý. Kinh doanh đạt hiệu
quảthấp, chưa phát huy tốt vai trò chủlực trong nền kinh tế. Một sốlàm ăn thua lỗkéo
dài và lâm vào tình trạng phá sản. Nhiều tập đoàn nhà nước đầu tư dàn trải, không tập
trung vào ngành kinh doanh chính, đầu tưvào những lĩnh vực nhạy cảm, rủi ro và không
thuộc thếmạnh của mình nhưbất động sản, chứng khoán, ngân hàng, nợnần chồng chất
của một số TĐKT đã được phát hiện và báo động từ nhiều năm nay như Vinashin,
Vinalines. Bên cạnh đó Nhà Nước còn nhiều hạn chế, thiếu sót trong các chính sách, pháp
luật đã ban hành liên quan đến các tập đoàn, dẫn đến những tồn tại, y ếu kém trong tổchức
quản lý, sửdụng vốn và tài sản tại các doanh nghiệp này. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến
những yếu kém đó, trong đó có nguyên nhân quan trọng là kiểm soát nội bộkém hiệu quả.
Năm 2009 trong ngành hoá chất nhà nước đã ký quyết định thành lập Tập đoàn
Hoá chất Việt Nam dựa trên cơsởsắp xếp lại Tổng Công ty Hoá chất Việt Nam. Với qui
mô lớn và hoạt động đa ngành nghềthì việc phải thiết lập một HTKSNB đủmạnh đểhỗ
trợ đểhỗtrợcho công tác quản lý là một tất yếu khách quan nhằm đảm bảo cho tập đoàn
đạt được các mục tiêu như: bảo vệtài sản, đảm bảo độtin cậy của thông tin, đảm bảo
thực hiện các qui định đềra, đảm bảo hiệu quảhoạt động. Tuy nhiên tập đoàn được thành
lập không phải do quá trình tích tụvốn và phát triển qui mô dần trởthành tập đoàn như
các nước trên thếgiới nên trong quá trình hoạt động còn rất nhiều hạn chếnhư: vẫn còn
dựa vào bao cấp, độc quyền, kinh doanh đạt hiệu quảthấp chưa tương xứng với những
lợi thếvà sự đầu tưcủa nhà nước, đầu tưra ngoài ngành kém hiệu quả. Chưa tách bạch
được vai vai trò chủsởhữu với chức năng quản lý nhà nước. Sựtích tụ, tập trung vốn và
kiểm soát vốn còn nhiều hạn chế. Một sốvịtrí quản lý chủchốt được bổnhiệm vì lý do
chính trịmà không dựa trên năng lực quản trịkinh doanh. Hệthống thông tin tiềm ẩn
2
nhiều hạn chế không thực sự hữu dụng cho quá trình ra quyết định. Rất ít các đơn vị
thuộc tập đoàn có được những chính sách và thủtục KSNB riêng phù hợp với thực tiễn
của đơn vị. Hơn nữa một trong bảy nội dung chủyếu theo chủtrương tái cơcấu Tập đoàn
giai đoạn từnăm 2012 đến năm 2015 của Thủtướng Chính phủthì là phải tăng cường
công tác KSNB tại Tập đoàn.
Xuất phát từnhững lý do trên, hoàn thiện hệthống KSNB tại Tập đoàn Hóa chất
Việt Nam trởthành vấn đềcó tính cấp bách trong quản lý, có ý nghĩa cảvềlý luận và
thực tiễn trong giai đoạn hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đềnày, Tác
giả đã lựa chọn Đềtài: "Hoàn thiện hệthống kiểm soát nội bộtại Tập đoàn Hóa chất
Việt Nam" làm đềtài Luận án tiến sĩcủa mình
