Trong nền kinh tếthịtrường, các doanh nghiệp (DN) muốn tồn tại, phát triển
cần xác định đúng đắn các nguồn lực kinh tế đang nắm giữcũng nhưxu hướng phát
triển của thịtrường từ đó đưa ra các các quyết định kinh doanh phù hợp đạt mục
tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Một trong các điều kiện đểDN thực hiện mục tiêu đó là
phát triển thịtrường vốn một cách đáng tin cậy và bền vững. Hiện nay, DN có rất
nhiều lựa chọn nhằm mởrộng thịtrường vốn trong đó thông qua thịtrường chúng
khoán (TTCK) với sựtham gia của các nhà đầu tưtrong và ngoài nước là kênh thu
hút vốn tiềm năng, hiệu quả.
Yêu cầu vềvốn thúc đẩy thịtrường vốn không ngừng phát triển. Từ đó, sựra
đời của TTCK là một tất yếu khách quan, khi các tổchức tài chính trung gian đã có
trước đây không thể đảm nhận tốt vai trò cung ứng vốn cho nền kinh tế. TTCK là
một thịtrường cao cấp, hoạt động của thịtrường có những yêu cầu rất khác biệt so
với các thịtrường truyền thống nhưthịtrường hàng hoá dịch vụ, thịtrường lao
động : Hàng hoá lưu thông, mua, bán trên thịtrường là chứng khoán. Đây là các
công cụchu chuyển vốn của nền kinh tế, những hoạt động kinh doanh trên TTCK
dựa vào thông tin là chính, lấy niềm tin làm cơsởcho sựtồn tại và phát triển của thị
trường. Trong các loại thông tin được cung cấp trên thịtrường, thông tin kếtoán
được cung cấp dưới dạng các báo cáo tài chính (BCTC) là những thông tin có vai
trò quan trọng đặc biệt: Nó có ảnh hưởng lớn đến mối quan hệcung – cầu chứng
khoán, là động lực cho quyết định mua vào, bán ra của nhà đầu tưtrên thị
trường sau khi phân tích các BCTC được công bố. Mặt khác đứng trên phương
diện vĩmô nền kinh tế, những thông tin kếtoán của các công ty niêm yết (CTNY)
cũng phần nào nói lên tình hình chung của toàn nền kinh tế, tình hình sức khoẻtài
chính quốc gia.
Chính vì những lý do trên, yêu cầu đầu tiên của TTCK là phải xây dựng
được một hệthống thông tin tài chính có chất lượng, một mạng lưới công bốthông
2
tin hiện đại và rộng khắp không chỉnhằm công bốthông tin có chất lượng cao, mà
còn phải truyền thông tin nhanh chóng, kịp thời, đồng thời phải làm cho các chủthể
hoạt động kinh doanh trên thịtrường có quyền bình đẳng trong việc tiếp nhận thông
tin. Một trong những yếu tốgóp phần đảm bảo thông tin công bốcủa các CTNY
được tin cậy là thông qua hoạt động kiểm toán BCTC của các CTNY.
TTCK Việt Nam trong những năm gần đây đã có sựbiến đổi mạnh mẽcảvề
sốlượng và chất lượng. Với sựtham gia của rất nhiều CTNY và sựra đời của hàng
trăm công ty chứng khoán đã thểhiện nhu cầu TTCK Việt Nam phát triển vượt bậc.
Cùng với sựphát triển trên, minh bạch hóa thông tin tài chính của các CTNY đang
trởthành nhu cầu cấp bách đối với những người sửdụng. Tuy nhiên độtin cậy của
thông tin được cung cấp là điều quan tâm chủyếu của các cơquan quản lý nhà nước
và các nhà đầu tư. Đểgóp phần đảm bảo tính trung thực, hợp lý và hợp pháp của
thông tin được công khai của các tổchức niêm yết trên TTCK, Nhà nước Việt Nam
yêu cầu các CTNY trên TTCK Việt Nam phải bắt buộc kiểm toán BCTC hàng năm
do kiểm toán độc lập thực hiện.
Hiện nay, TTCK Việt Nam còn non trẻvà có rất nhiều biến động phức tạp: Số
lượng các CTNY ngày càng gia tăng, hàng hóa trên TTCK đa dạng, phong phú và
phức tạp. Bên cạnh đó, việc thu hút và mởrộng thịtrường vốn của các CTNY còn
rất nhiều khó khăn do các nguyên nhân khách quan và chủquan: Đối với Nhà nước,
việc quản lý vĩmô đối với TTCK còn bất cập cảvềchính sách và thực thi chính
sách; Các CTNY (người gọi vốn) chưa chủ động nắm bắt thịtrường nhất là nhu cầu
và mong muốn của nhà đầu tư; Với các nhà đầu tư, việc phân tích thịtrường và tình
hình tài chính của các CTNY chưa hiệu quảcùng với tâm lý dè dặt, e ngại đã cản
trởhọrất nhiều trong việc sửdụng hiệu quảnguồn vốn của mình. Nhằm đảm bảo
cho thịtrường hoạt động lành mạnh, phát triển và đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm
của các chủthểtham gia TTCK, việc cung cấp thông tin vềtình hình tài chính của
các CTNY phải trung thực, hợp lý và hợp pháp là rất cấp bách. Tuy nhiên, hiện nay
việc kiểm toán BCTC của các CTNY còn nhiều bất cập cảvềlý luận và thực tiễn.
Trong tình hình đó và với xu hướng hội nhập kinh tếthếgiới nói chung và trong
3
lĩnh vực kiểm toán nói riêng càng đòi hỏi việc cụthểhóa lý luận vềkiểm toán
BCTC các CTNY và nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán.
Nhận thức được tính cấp bách nêu trên, Tác giảmạnh dạn đi vào nghiên cứu
Luận án với Đềtài “ Hoàn thiện kiểm toán báo cáo tài chính của các công ty niêm
yết trên thịtrường chứng khoán Việt Nam”.
