<p>
Trong quần thể kiến trúc cung đình (KTCĐ) triều Nguyễn, còn gọi là
Quần thể di tích Cố đô Huế (QTDT Cố đô Huế), trang trí kiến trúc (TTKT)
đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành giá trị nghệ thuật của mỗi công
trình. Bên cạnh chức năng thẩm mỹ, TTKT trong KTCĐ triều Nguyễn còn mang
theo những thông điệp của người xưa với những đồ án trang trí mà theo tác giả
Nguyễn Hữu Thông, chứa đựng “tinh thần, tâm lý, phong cách, chất biểu cảm,
biểu lý và những gởi gắm thể hiện trong ngôn ngữ hình họa” [99, tr.7].
Năm 1916, vua Khải Định lên ngôi trong bối cảnh quá trình giao lưu văn
hóa Đông - Tây đang diễn ra mạnh mẽ ở Việt Nam. Dưới triều đại của mình,
từ 1916 - 1925, ông đã cho tu bổ và xây dựng nhiều công trình trong QTDT Cố
đô Huế, mà trong đó, có sự xuất hiện của các công trình kiến trúc phương Tây
với kết cấu BTCT. Cùng với đó, về mặt TTKT, đa phần các công trình này sử
dụng hình thức trang trí khảm sành sứ (TTKSS). Theo các tác giả Trần Đức
Anh Sơn và Phan Thanh Hải, các KTCĐ triều Nguyễn giai đoạn Khải Định -
Bảo Đại (1916 - 1945) đã “góp phần tạo nên một diện mạo mới cho quần thể
di tích kiến trúc ở kinh đô” [87].
Trong thời gian gần đây, nhiều công trình quan trọng có liên quan đến
vua Khải Định đã và đang được quan tâm phục hồi, tu bổ như điện Kiến Trung,
điện Thái Hòa và trong tương lai có thể là điện Cần Chánh hay Cửu Tư Đài.
Do đó, bên cạnh các lĩnh vực kiến trúc, kết cấu, đòi hỏi cần phải có các nghiên
cứu về mỹ thuật, đặc biệt là hệ thống TTKSS, để xây dựng cơ sở khoa học cho
công tác bảo tồn. Các yêu cầu thực tiễn cho thấy, các vấn đề cần quan tâm, chú
ý đối với hệ thống TTKSS thời Khải Định bao gồm: những yếu tố chính trị, xã
hội, văn hóa ảnh hưởng đến nghệ thuật trang trí (NTTT) cung đình triều Nguyễn
những năm đầu thế kỷ XX; đề tài, kiểu thức trang trí, sự kết hợp và hình thức2
biểu đạt của các đồ án trang trí trên công trình.
</p>
