Trong vài thập kỷ qua, để đối phó với các nguy cơ suy giảm đa dạng sinh
học (ĐDSH) ngày càng tăng, hệ thống các vườn quốc gia (VQG) và khu bảo tồn
(KBT) trên Thế giới và ở Việt Nam đã dần được hình thành. Sự đầu tư theo chiều
sâu và rộng cho các VQG/KBT cũng được các Quốc gia quan tâm. Hệ thống chính
sách về quản lý các VQG/KBT được xây dựng và ngày càng được hoàn thiện. Tuy
nhiên, để đảm bảo thực hiện một hệ thống quản lý phù hợp nhằm hiện thực hóa các
lợi ích tiềm năng mà VQG/KBT có thể đem lại vẫn còn là thách thức lớn tại rất
nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Theo số liệu thống kê hiện trạng rừng tại Quyết định số 3135/QĐ-BNNTCLN ngày 06/8/2015 về việc công bố hiện trạng rừng toàn quốc đến 31/12/2014,
cả nước có 13.796.506 ha đất có rừng, trong đó rừng RĐD là 2.085.132 ha (rừng tự
nhiên 2.008.254 ha; rừng trồng 76.878 ha). Hệ thống KBT đã được thành lập, phân
bố trên địa bàn cả nước với 164 khu. Đồng thời với việc quy hoạch phát triển các hệ
thống KBT, Nhà nước đã ban hành và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật,
chính sách về quản lý, bảo vệ các hệ thống KBT và bảo tồn ĐDSH; Việt Nam đã và
đang tham gia nhiều Công ước Quốc tế có liên quan tới lĩnh vực này
Trên thực tế, các VQG/KBT ở nước ta đang phải đối mặt giữa vấn đề bảo tồn
và phát triển, nhưng để giải quyết vấn đề này thì không hề đơn giản. Những mối đe
dọa chính tới VQG/KBT thường xuất phát từ mâu thuẫn giữa mục tiêu bảo tồn và
sinh kế của người dân sống trong và bên ngoài ranh giới VQG/KBT. Ở một số khu
rừng đặc dụng (RĐD) do quá thiên hướng vào mục đích bảo tồn, ngăn chặn những
tác động có thể có ảnh hưởng đến từ bên ngoài mà chưa chú ý đúng mức tới phát
triển bền vững một cách tổng thể, điều này gây ra những mâu thuẫn không thể giải
quyết được. Khi những mâu thuẫn này chưa được xác định và giải quyết, thì những
vấn đề cơ bản của bảo tồn cũng khó có thể giải quyết. Điều này dẫn đến tác động
tiêu cực của người dân tới tài nguyên rừng (TNR) ở các VQG/KBT là điều khó có
thể tránh khỏi.
