<p>
Bệnh sán lá gan bao gồm sán lá gan lớn (SLGL) và sán lá gan nhỏ.
SLGL do 2 loài Fasciola hepatica hoặc Fasciola gigantica gây nên. SLGL
thường sống ký sinh và gây bệnh ở động vật ăn cỏ như cừu, dê và các gia súc
như trâu, bò [1]. Người bị bệnh do ăn sống các loại rau mọc dưới nước như
rau ngổ, rau cần, rau ngó sen, rau cải xoong hoặc uống nước chưa đun sôi có
chứa ấu trùng nang sán. Ấu trùng sán qua đường tiêu hóa, thường vào gan gây
tổn thương nhu mô gan và cư trú, phát triển thành sán trưởng thành trong
đường mật (ĐM), đôi khi lạc chỗ gây tổn thương ở các cơ quan khác ngoài
gan. Bệnh SLGL ở người đang ngày càng gia tăng, ảnh hưởng tới sức khỏe
cộng đồng trên toàn thế giới đặc biệt ở các nước phát triển, có khí hậu nhiệt
đới trong đó có Việt Nam [1],[2].
Ở Việt Nam, người dân làm nông nghiệp chiếm tỷ lệ cao cùng với tập
quán chăn nuôi gia súc quy mô nhỏ lẻ, thói quen ăn uống của người dân tại
nhiều địa phương chưa hợp vệ sinh nên có nguy cơ mắc bệnh SLGL cao.
Bệnh SLGL ở người đã được phát hiện tại ít nhất 52 tỉnh, thành trong cả
nước, đặc biệt ở 15 tỉnh khu vực miền Trung, Tây Nguyên và ven biển, có
vùng tỷ lệ nhiễm lên đến trên 11% [3],[4].
Triệu chứng lâm sàng (LS) của bệnh SLGL thường đa dạng, không đặc
hiệu, dễ nhầm lẫn với một số bệnh lý đường tiêu hóa và gan mật khác. Tổn
thương nhu mô gan do SLGL điển hình trên siêu âm (SA) và chụp cắt lớp vi
tính (CLVT) thường dễ chẩn đoán, tuy nhiên các tổn thương không điển hình
đa dạng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như áp xe gan, u gan [5],[6],
[7],[8]. Hiện nay, SA và chụp CLVT là 2 phương tiện chẩn đoán được trang
bị ở hầu hết các tuyến y tế cơ sở, có khả năng phát hiện sớm tổn thương gan
mật. Kết hợp các dấu hiệu hình ảnh SA hoặc CLVT với xét nghiệm tỷ lệ bạch
cầu ái toan (BCAT) có khả năng chẩn đoán bệnh cao [9]. Một số nghiên cứu
đã đề cập theo dõi tổn thương gan mật trên SA sau điều trị nhằm đánh giá tiến
triển của bệnh và hiệu quả của thuốc triclabendazole [10],[11]. Chẩn đoán xác
định dựa trên xét nghiệm tìm trứng sán trong phân hay dịch mật có kết quả rất
thấp vì chỉ ở giai đoạn sán trưởng thành cư trú trong đường mật mới có khả
năng đẻ trứng và người không phải là vật chủ thích hợp. Xét nghiệm huyết
thanh miễn dịch chẩn đoán theo phương pháp ELISA (Enzyme Linked
Immunosorbent Assay) có giá trị cao với độ nhạy 100% và độ đặc hiệu 95 -
98% [12]. Tuy nhiên hiện nay phương pháp này chưa được triển khai ở hầu
hết các tuyến y tế cơ sở như tuyến xã, huyện, tỉnh và khu vực miền Trung nơi
có tỷ lệ nhiễm SLGL khá cao [13],[14]. Đặc biệt sự tồn lưu kháng thể kháng
SLGL trong máu bệnh nhân (BN) rất lâu nên việc theo dõi hình ảnh SA các
tổn thương gan mật sau điều trị là rất cần thiết.
Đã có một số nghiên cứu trong và ngoài nước mô tả hình ảnh tổn thương
gan mật điển hình trên SA và chụp CLVT do SLGL. Để có thêm cơ sở chẩn
đoán bệnh đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với tuyến y tế cơ sở, đồng thời
theo dõi phát hiện các tổn thương gan mật phối hợp khác là rất cần thiết, tránh
những điều trị không phù hợp gây tử vong hoặc suy gan, chúng tôi tiến hành
nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của siêu âm,
chụp cắt lớp vi tính trong chẩn đoán, theo dõi bệnh sán lá gan lớn” với 3
mục tiêu sau đây:
1. Mô tả đặc điểm hình ảnh siêu âm và chụp cắt lớp vi tính tổn thương
gan mật do sán lá gan lớn.
2. Xác định giá trị của siêu âm, chụp cắt lớp vi tính kết hợp với xét
nghiệm bạch cầu ái toan trong chẩn đoán bệnh sán lá gan lớn.
3. Đánh giá sự thay đổi tổn thương gan mật trên hình ảnh siêu âm sau
điều trị bệnh sán lá gan lớn.
</p>
