Việt Nam là quốc gia nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có nguồn dược
liệu tự nhiên phong phú và đa dạng về chủng loại lẫn công dụng làm thuốc. Đồng thời,
Việt Nam có một nền y học cổ truyền dân tộc lâu đời với các tri thức sử dụng các loại
dược liệu, các bài thuốc có giá trị dùng để phòng bệnh và chữa bệnh.
Hiện nay, không chỉ Việt Nam mà trên thế giới, với xu hướng “trở về với thiên
nhiên” nên việc sử dụng các thuốc có nguồn gốc từ dược liệu của người dân ngày càng
gia tăng, vì ít có những tác dụng không mong muốn và giá thành phù hợp hơn. Để đảm
bảo tính khoa học, hiệu quả, an toàn cho việc sử dụng các cây thuốc, các bài thuốc
trong nhân dân thì việc nghiên cứu về chúng ngày càng được quan tâm.
Cây Sói nhật, còn gọi là Kim túc lan, Tứ khôi ngõa, Hom sam mường (Tày), có
tên khoa học Chloranthus japonicus Sieb., (C. japonicus) thuộc họ Hoa Sói
(Chloranthaceae). Cây có nguồn gốc ở vùng Đông Á, phân bố ở Triều Tiên, Nhật Bản,
Đài Loan, Trung Quốc và Việt Nam. Ở Việt Nam, Sói nhật thường thấy ở các tỉnh
vùng núi phía bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái, Tuyên
Quang, Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình Ở các tỉnh phía nam, thấy ở Đà Lạt (Lâm
Đồng), Ngọc Linh (Kon Tum) và Mang Yang (Gia Lai).
Theo Y học cổ truyền, Sói nhật có vị cay, đắng; tính ôn, có tác dụng tán hàn,
khu phong, hoạt huyết, hành ứ, giải độc. Ở Trung Quốc cây được sử dụng trong việc
điều trị đau nhức lưng gối, đòn ngã, mụn nhọt, bạch đới, cảm mạo. Ở Việt Nam, nhân
dân ở một số địa phương dùng Sói nhật trong các trường hợp chữa kiết lỵ, đau lưng,
đau mình, ứ huyết sưng đau do ngã hoặc bị đánh, lá tươi rửa sạch giã lấy nước bôi
chữa bỏng [3],[12],[13],[37]
Trên thế giới, đã có rất nhiều nghiên cứu về thành phần hóa học cũng như tác
dụng sinh học của cây Sói nhật (Chloranthus japonicus Sieb.), tuy nhiên ở Việt Nam
cho tới nay nghiên cứu về cây Sói nhật còn rất ít.
Để tìm hiểu thành phần hoá học cây Sói nhật mọc ở Việt Nam và góp phần làm
sáng tỏ kinh nghiệm dân gian, tạo cơ sở khoa học khai thác nguồn dược liệu trong
nước, luận án được thực hiện với tên: “Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần
hoá học và một số tác dụng sinh học của loài Chloranthus japonicus Sieb. ở Việt
Nam”
