Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính phức tạp,
có nhiều biến chứng để lại hậu quả nặng nề cho người bệnh. Các tác động của
cuộc sống đã làm bệnh tăng nhanh ở hầu hết các nước, đặc biệt ở các nước
đang phát triển trong đó có Việt Nam [1]. Theo Liên đoàn đái tháo đường
quốc tế (IDF), năm 2015 thế giới có khoảng 415 triệu người mắc bệnh ĐTĐ,
và ước tính đến năm 2040 sẽ là 642 triệu người, vượt xa dự báo của IDF năm
2003 là 333 triệu người vào năm 2025 [2]. Ở Việt Nam, theo kết quả khảo sát
của Bệnh viện Nội tiết trung ương 2013, tỉ lệ hiện mắc ĐTĐ là 5,7% [3]. Với
tốc độ gia tăng bệnh hàng năm từ 8% -10%, Việt Nam đã và đang là một
trong những quốc gia có tốc độ phát triển ĐTĐ nhanh nhất toàn cầu. Điều đó
cho thấy, mặc dù hiện nay y học hiện đại (YHHĐ) đã đạt được rất nhiều tiến
bộ trong việc nghiên cứu và phát triển các thuốc điều trị ĐTĐ nhưng việc
quản lý và khống chế căn bệnh này vẫn đang còn là một thách thức lớn. Vì
vậy, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo, để hạn chế ĐTĐ-căn bệnh đã trở
thành đại dịch của thế kỷ 21- không chỉ cần phát huy vai trò tích cực của
YHHĐ với những thành tựu to lớn trong ngăn ngừa và điều trị bệnh mà còn
cần phải khai thác, nghiên cứu và phát triển những tiềm năng của y học cổ
truyền (YHCT), kết hợp những tinh hoa của hai nền y học, để hy vọng tạo
hiệu quả tốt hơn trong quá trình ngăn chặn và trị liệu căn bệnh này [4].
Cho đến nay, các nhà nghiên cứu y học cổ truyền phương Đông đều
cho rằng bệnh đái tháo đường của YHHĐ thuộc phạm vi chứng Tiêu khát
của YHCT, có thể sử dụng phương pháp điều trị chứng Tiêu khát của
YHCT trong điều trị bệnh ĐTĐ [5],[6]. Bên cạnh đó, với kỹ thuật nghiên
cứu dược hiện đại đã làm sáng tỏ cơ chế tác động của các thảo dược vốn
được sử dụng hàng trăm năm để điều trị đái tháo đường theo kinh nghiệm
cổ truyền. Kết quả nghiên cứu cho thấy, một số thảo dược với ưu thế của
sự kết hợp nhiều nhóm hoạt chất khác nhau đã làm giảm glucose máu theo
cơ chế tác động hiệp đồng đem lại hiệu quả điều trị đi kèm với tính an toàn
cao của những nguyên liệu nguồn gốc thiên nhiên [7],[8]. Ở Việt Nam,
tiềm năng về thuốc cổ truyền rất lớn tuy nhiên việc kế thừa, khai thác
những kinh nghiệm quý cũng như các nghiên cứu chuyên sâu về hiệu quả
của thuốc YHCT trong điều trị bệnh đái tháo đường còn chưa đáp ứng
được nhu cầu thực tiễn.
Thuốc “Nhất đường linh” được bào chế trên cơ sở bài thuốc cổ
phương “Nhất quán tiễn” gia giảm [9],[10]. Trên lâm sàng thuốc mới chỉ
dùng như một liệu pháp bổ sung để cải thiện chứng trạng mà chưa được quan
tâm đến hiệu quả kiểm soát glucose máu trong điều trị ĐTĐ typ 2. Vì vậy
chúng tôi tiến hành nghiên cứu thuốc Nhất đường linh với mục tiêu sau:
1. Nghiên cứu độc tính cấp, bán trường diễn và tác dụng hạ glucose
máu của viên nang cứng Nhất đường linh trên thực nghiệm.
2. Đánh giá tác dụng hỗ trợ hạ glucose máu của viên nang cứng
Nhất đường linh trên bệnh nhân ĐTĐ typ 2.
