<p>
Ung thư tụy (UTT) là một bệnh ác tính của tế bào tuyến tụy, một trong
những loại bệnh ung thư có tỷ lệ gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Tỷ lệ sống
sau 1 năm, 5 năm và 10 năm của ung thư tụy tương ứng dưới 20%, 5% và 1%
[1],[2],[3],[4].
Ung thư tụy là bệnh hiếm gặp, tiến triển nhanh, tiên lượng không tốt.
Phần lớn (80%) bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn, không còn khả năng
phẫu thuật cắt bỏ u. Nếu u không được cắt bỏ thì thời gian sống trung bình là
dưới 6 tháng [5],[6],[7],[8].
Tuy nhiên, nếu ung thư tụy được phát hiện sớm (kích thước ≤ 2 cm) và
điều trị thích hợp thì tỷ lệ sống sau 5 năm khá cao (khoảng 60%) [9]. Như
vậy, chẩn đoán ung thư tụy giai đoạn sớm rất có ý nghĩa trong điều trị và tiên
lượng thời gian sống cho người bệnh.
Chẩn đoán UTT chủ yếu dựa vào các phương pháp chẩn đoán hình ảnh.
Những năm gần đây, mặc dù có nhiều tiến bộ trong lĩnh vực này nhưng chẩn
đoán những tổn thương nhỏ (≤ 2 cm) vẫn được coi là khó [10],[11],[12],[13].
Siêu âm nội soi (SANS) với đầu dò siêu âm tần số cao, có độ phân giải
cao, đầu dò có thể tì trực tiếp lên phần thành dạ dày và tá tràng nằm sát đầu,
thân và đuôi tụy: Giúp cho việc thăm khám cơ quan này dễ dàng, rõ nét và chi
tiết hơn; Giúp đánh giá các tổn thương nhất là tổn thương bé chính xác hơn
các phương pháp thăm dò khác [14].
Cùng với sự tiến bộ khoa học công nghệ, nhiều máy SA, CLVT, CHT,
SANS thế hệ mới, hiện đại đã ra đời nhưng các phương pháp này cũng chỉ
xác định được có u tụy hay không? Nếu có u tụy trên các phương pháp chẩn
đoán hình ảnh cùng với CA 19.9 tăng cao thì hầu như chẩn đoán chắc chắn là
ung thư tụy. Tuy nhiên, các phương pháp này cũng không thể thay thế được
giải phẫu bệnh. Chẩn đoán tế bào học, mô bệnh học cho chúng ta biết bản
chất khối u là bằng chứng quan trọng để khẳng định chẩn đoán và giúp cho kế
hoạch điều trị [15],[16].
Mặc dù vậy, chọc hút u tụy dưới hướng dẫn của SA trong chẩn đoán
UTT cũng có một số bất lợi: Khó thực hiện với những u nhỏ, xung quanh u có
mạch máu lớn hoặc quai ruột (đại tràng, dạ dày, ruột non) che lấp. Do đó,
trong nhiều trường hợp không thể chọn đường đi của kim một cách an toàn.
Chọc hút bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn SANS trong chẩn đoán UTT là
một thủ thuật ít xâm phạm, có tỷ lệ tai biến thấp hơn so với các phương pháp
can thiệp khác. Vì tì đầu dò SANS trực tiếp lên tụy qua thành ống tiêu hóa
nên đã hạn chế được các nhược điểm của chọc hút u tụy dưới hướng dẫn của
siêu âm qua da. Do đó, chọc hút bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn của SANS
được xem là kỹ thuật lựa chọn hàng đầu và là một trong những ưu tiên chẩn
đoán UTT giai đoạn sớm và những trường hợp khó [16],[17],[18],[19].
Trên thế giới, đã có nhiều công trình nghiên cứu về giá trị của SANS và
chọc hút bằng kim nhỏ và phương pháp này đã trở thành kỹ thuật phổ biến tại
các Trung tâm y khoa lớn trong chẩn đoán các tổn thương của tụy.
Tại Việt Nam, một số cơ sở Y tế đã trang bị máy SANS nhưng các kỹ
thuật chẩn đoán và điều trị bằng SANS chưa phát triển. Vì các nghiên cứu về
giá trị của SANS còn ít, số lượng bệnh nhân không nhiều và chưa có nghiên
cứu nào về chọc hút bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn của SANS trong chẩn
đoán UTT, nên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu giá trị
siêu âm nội soi và chọc hút bằng kim nhỏ trong chẩn đoán ung thư tụy”
với hai mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ung thƣ tụy.
2. Đánh giá giá trị siêu âm nội soi và chọc hút bằng kim nhỏ trong
chẩn đoán ung thƣ tụy.
</p>
