Ung thư phổi nguyên phát (UTPNP) là một bệnh thường gặp đứng đầu
trong các ung thư ở nam giới và đứng thứ ba ở nữ giới, là nguyên nhân gây tử
vong hàng đầu trong các bệnh ung thư ở người lớn. Tỷ lệ mắc cho đến nay
vẫn tiếp tục gia tăng ở phần lớn các nước trên thế giới. Năm 2008 thế giới có
khoảng 1,6 triệu người mới mắc và gần 1,4 người chết, đến năm 2012 con số
này là 1,82 triệu và 1,59 triệu tương ứng. Ở châu Âu mỗi năm có khoảng
375.000 người mới mắc, so với tất cả các loại ung thư thì UTPNP chiếm tỷ lệ
13% nhưng gây tử vong cao đến 28% [1],[2],[3].
Phân loại của WHO chia UTP thành hai nhóm chính dựa vào đặc điểm
mô bệnh học, UTP không tế bào nhỏ chiếm khoảng 80 - 85%, UTP loại tế bào
nhỏ chiếm khoảng 10 - 15%. Nhìn chung bệnh có tiên lượng xấu, tỷ lệ sống
thêm 5 năm còn thấp dưới 25% [4],[5].
Các triệu chứng của bệnh thường nghèo nàn và không đặc hiệu, vì vậy
rất khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị sớm.
Điều trị UTP không tế bào nhỏ (UTPKTBN) là đa mô thức phối hợp
giữa phẫu thuật, xạ trị, hóa trị và điều trị đích tùy thuộc vào type mô bệnh
học, giai đoạn bệnh và thể trạng bệnh nhân. Trong đó phẫu thuật đóng vai trò
then chốt và cơ bản ở giai đoạn sớm, hóa trị và xạ trị có vai trò bổ trợ, khoảng
25 - 30% số bệnh nhân đến sớm còn chỉ định phẫu thuật [6],[7].
Phẫu thuật điều trị UTPKTBN đến nay đã phát triển mạnh mẽ với những
phương pháp mới đạt kết quả đáng khích lệ, phẫu thuật đạt triệt căn thì ngoài
việc cắt bỏ thùy phổi giải quyết khối u nguyên phát cần phải nạo vét hạch
vùng lấy hết tổn thương.
Đánh giá di căn hạch vùng chủ yếu dựa vào chẩn đoán hình ảnh như
CLVT, MRI, PET/CT và mang tính định hướng trước phẫu thuật. Còn để
2
xác định chính xác hạch di căn vẫn phải dựa vào chẩn đoán mô bệnh học mà
bệnh phẩm lấy được chủ yếu là từ phẫu thuật.
Bản đồ hạch của phổi được sắp xếp gồm 14 nhóm, tỷ lệ di căn vào mỗi
nhóm hạch là khác nhau, khả năng nạo vét triệt để ở mỗi nhóm có những khó
khăn riêng do vị trí giải phẫu vì vậy tiên lượng bệnh khác nhau. Nạo vét hạch
vùng vừa mang tính điều trị triệt căn, vừa lấy bệnh phẩm chẩn đoán mô bệnh
học để xác định chính xác sự di căn của từng nhóm hạch, từ đó đánh giá đúng
giai đoạn và tiên lượng bệnh. Đây là loại phẫu thuật nặng nề vì can thiệp liên
quan trực tiếp đến hai chức năng sống là hô hấp và tuần hoàn. Ginsberg cho
rằng có 2,4 - 6,2% bệnh nhân tử vong do phẫu thuật, vì vậy việc nhận định
các nhóm hạch nào thường bị di căn là vô cùng quan trọng, nhằm lấy hết
những hạch bị tổn thương giảm nguy cơ tái phát cải thiện thời gian sống
thêm, tránh nạo vét hạch mở rộng không cần thiết gây nguy hiểm và có thể
xảy ra tai biến [8],[9].
Ở nước ta, các công trình nghiên cứu về UTPKTBN đã được thực hiện
khá nhiều, tuy nhiên nghiên cứu đánh giá chi tiết về phẫu thuật nạo vét hạch
vùng hệ thống theo bản đồ thì chưa được thực hiện. Đây là yêu cầu bức thiết
mà nghiên cứu này thực hiện nhằm mục tiêu:
1. Xác định di căn hạch vùng và phương pháp nạo vét hạch theo bản
đồ trong phẫu thuật điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ.
2. Đánh giá kết quả điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn I,
II, IIIA được phẫu thuật nạo vét hạch theo bản đồ tại Bệnh Viện K.
