Theo tổ chức Y tế thế giới năm 2006, tại các nước công nghiệp phát
triển số lượng điều dưỡng viên trên một vạn dân rất cao, chẳng hạn như Hà
Lan (137,3), Anh (122), Nhật (77,9), Singapore (42,4) Trong khi ở Việt
Nam chỉ có trung bình 6,7 điều dưỡng viên trên một vạn dân. Tổng số cả
nước có 75.891 điều dưỡng viên, chiếm 45% nhân lực chuyên môn của ngành
y tế [81]. Hiện tại, tỷ lệ điều dưỡng viên/bác sỹ trong các cơ sở khám chữa
bệnh cũng rất thấp là 3,5; trái ngược với xu thế là nhu cầu chăm sóc điều
dưỡng hiện nay ngày càng tăng. Năm 2020, nhu cầu điều dưỡng viên tại khu
vực công lập dự kiến 20 người/1 vạn dân; số lượng điều dưỡng viên cần thiết
dự kiến 198.400 [4].
Trong quá trình chăm sóc, điều dưỡng viên thường xuyên phải tiếp xúc
trực tiếp với người bệnh. Mối quan hệ giữa điều dưỡng viên và người bệnh
không chỉ đơn thuần thông qua các hoạt động chuyên môn, mà còn đòi hỏi
những chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Hiện nay, bộ quy tắc đạo đức của
điều dưỡng viên được xây dựng khá đầy đủ ở các hiệp hội điều dưỡng như:
Tổ chức điều dưỡng thế giới; Tổ chức điều dưỡng ở mỗi quốc gia. Tại Việt
Nam, Hội điều dưỡng Việt Nam cũng đã xây dựng bộ chuẩn mực đạo đức cho
điều dưỡng viên [32],[106],[123].
Dẫu đã có các quy chuẩn đạo đức nhưng tại Việt Nam đã có một số
nghiên cứu chỉ ra rằng có sự tồn tại các hiện tượng điều dưỡng viên vi phạm
đạo đức đặc biệt là các hiện tượng quát tháo, gây phiền hà cho người bệnh;
hiện tượng nhận tiền/phong bì của người nhà bệnh nhân;.
Kết quả nghiên cứu tại bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ cho thấy 12,5%
nhân viên y tế gây phiền hà đối với người bệnh [69]. Tại bệnh viện tỉnh Ninh
Thuận tỷ lệ nhân viên y tế nói xẵng, lạnh lùng, nạt nộ, cáu gắt chiếm 13,6%
[43]. Tại bệnh viện Việt Đức năm 2009, tỷ lệ nhân viên y tế cáu gắt với người
bệnh/người chăm sóc là 13,9%, trong số đó điều dưỡng viên chiếm tỷ lệ cao
2
nhất với 59,5% [46]. Do vậy, thực trạng y đức của điều dưỡng viên hiện đang
là vấn đề rất cần được quan tâm [41].
Bệnh viện Nhi Trung ương là bệnh viện tuyến Trung ương trực thuộc
Bộ Y tế, là trung tâm điều trị chuyên sâu cho bệnh nhân trẻ em. Cũng giống
như một số bệnh viện tuyến Trung ương khác, tình trạng quá tải tại bệnh viện
luôn ở mức cao, chẳng hạn như năm 2011 là 119,87% [3]. Sự quá tải của
bệnh viện; thái độ giao tiếp, ứng xử của điều dưỡng viên khiến một số
khách hàng không hài lòng. Kết quả nghiên cứu năm 2009 tại bệnh viện cho
thấy mức độ không hài lòng là 18,32% [23].
Tuy nhiên, các nghiên cứu nói trên đều khảo sát chung về y đức của nhân
viên y tế mà điều dưỡng viên chỉ là một thành tố; trong khi thực trạng tại bệnh
viên Nhi Trung ương và nhiều bệnh viện khác cho thấy điều dưỡng viên là
người thường xuyên phải tiếp xúc với người bệnh và gia đình. Nhận thức,
thực hành y đức của họ sẽ có tác động đầu tiên và xuyên suốt đối với sự hài
lòng của khách hàng cũng như thể hiện chất lượng dịch vụ của bệnh viện.
Để có những biện pháp can thiệp phù hợp nhằm tăng cường chất lượng
dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện nói chung và nâng cao nhận thức, thực
hành y đức của điều dưỡng viên nói riêng thì việc tiến hành khảo sát thực
trạng là điều cần thiết. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu thực
trạng nhận thức, thực hành y đức của điều dưỡng viên tại bệnh viện Nhi trung
ương và kết quả một số biện pháp can thiệp”, với hai mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng nhận thức, thực hành y đức của điều dưỡng viên
tại bệnh viện Nhi Trung ương năm 2012 và xác định một số yếu tố liên
quan
2. Đánh giá kết quả áp dụng một số biện pháp can thiệp nhằm nâng
cao nhận thức, thực hành y đức của điều dưỡng viên từ năm 2012 đến
2013
