<p>
Suy tim ngày càng trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng với tỷ
lệ mắc bệnh là 1-2% dân số ở nước đã phát triển. Cùng với sự tăng dần của
tuổi thọ và các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh rối
loạn chuyển hóa, tỷ lệ bệnh nhân suy tim mới mắc hàng năm ngày càng tăng.
Hội Tim mạch Châu Âu dự báo đến năm 2040 có 77,2 nghìn người trên 65
tuổi bị suy tim. Ở Mỹ số bệnh nhân mới được chẩn đoán suy tim là 870.000
ca/ năm (ARIC 2005 – 2011) [1]. Dự báo số bệnh nhân suy tim ở Mỹ sẽ tăng
thêm 46% từ năm 2012 đến năm 2030, đạt mức hơn 8 triệu người từ 18 tuổi trở
lên [2]. Tỉ lệ mắc suy tim là 10/1000 dân Mỹ trên 65 tuổi [3]. Tỉ lệ này tăng theo
tuổi và khác nhau giữa hai giới. Lứa tuổi từ 65 – 75 là 15,2/1000 người nam và
8,2/1000 người nữ. Từ 75-84 tuổi là 31,7/1000 người nam và là 19,8/1000
người nữ. Con số này tăng vọt lên 65,2/1000 người nam và 45,6/1000 người
nữ khi tuổi thọ trên 85 tuổi [4].
Mặc dù đã có rất nhiều loại thuốc mới như ức chế men chuyển, chẹn
beta giao cảm hay các thuốc ức chế phosphodiestes được phát minh trong
điều trị suy tim song vẫn không thể kiểm soát được tỷ lệ tử vong cũng như cải
thiện chất lượng cuộc sống của nhiều người bệnh. Ngay ở nước phát triển như
Hoa Kì, năm 2011 vẫn có tới 58 309 người tử vong do suy tim [5]. Dù đã
được cải thiện nhiều [6] nhưng vẫn có tới 29,6% bệnh nhân suy tim tử vong
trong năm đầu và 50% các trường hợp tử vong trong vòng 5 năm kể từ ngày
được phát hiện [7]. Bên cạnh đó, chi phí điều trị suy tim còn cao hơn bệnh
ung thư hay nhồi máu cơ tim, tiêu tốn khoảng 1-2% tổng số nguồn ngân sách
ở các nước đã phát triển, khoảng 244 đô la/ người dân Mỹ [2].
Tại Việt Nam, bệnh tim mạch tăng nhanh trong những năm gần đây.
Khoảng 25% người trên 25 tuổi có bệnh tim mạch. Trong đó, suy tim chiếm
một tỉ lệ không nhỏ. Bệnh nhân mắc suy tim nằm điều trị nội trú tại Viện Tim
mạch năm 2007 là 1962 bệnh nhân chiếm 19,8% tổng số bệnh nhân nhập viện
[8]. Theo thống kê của bộ y tế năm 2010 tỉ lệ mắc là 43,7% trong đó tỉ lệ tử
vong là 1,2%. Theo niên giám thống kê của cục quản lí khám chữa bệnh Bộ Y
tế (2015), tỉ lệ tử vong do suy tim năm 2013 là 0,51% tổng số tử vong do mọi
nguyên nhân, đứng thứ 10 trong các nguyên nhân gây tử vong tại Việt Nam.
Nhiều phương pháp điều trị liên tục được nghiên cứu nhằm hạ tỉ lệ
mắc, giảm tỉ lệ tử vong và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy
tim. Phương pháp cấy máy tạo nhịp 3 buồng tái đồng bộ tim (CRT) ra đời
những năm 1990 đã mở ra một thời đại mới trong điều trị suy tim. Nhiều
nghiên cứu cho thấy CRT giúp cải thiện huyết động, cải thiện phân số tống
máu thất trái từ đó cải thiện triệu chứng lâm sàng, giảm đáng kể tỷ lệ tử vong
ở bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối so với điều trị bằng thuốc (36% so với
20%, p <0.002). Do vậy, phương pháp tái đồng bộ tim (CRT) được phát triển
rất nhanh chóng sau đó, được sự chấp thuận của FDA vào năm 2001.
Sự ra đời và phát triển của CRT dựa trên một số kiến thức mới liên
quan đến cơ chế bệnh sinh của suy tim, đặc biệt là tình trạng tái cấu trúc cơ
tim và mất đồng bộ (MĐB) cơ tim. MĐB cơ tim là tình trạng rối loạn điện
học và co bóp của cơ tim, biểu hiện ở 20-50% bệnh nhân suy tim. Giai đoạn
đầu QRS giãn rộng trên ĐTĐ được coi là một thông số chủ yếu biểu hiện tình
trạng MĐB cơ tim và là tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân cho điều trị CRT. Tuy
nhiên, có tới 30-40% bệnh nhân không đáp ứng với điều trị CRT như mong
muốn [9]. Các nghiên cứu về siêu âm tim và các phương pháp chẩn đoán hình
ảnh mới như chụp cộng hưởng từ, chụp cắt lớp vi tính tim đưa ra nhiều dữ
liệu mới về tình trạng mất đồng bộ cơ học trong suy tim. Nhiều nghiên cứu đã
chứng tỏ MĐB điện học không thật sự tương quan với MĐB cơ học và giải
quyết được tình trạng MĐB cơ học mới là yếu tố quyết định trong đáp ứng với
điều trị CRT. Chính vì thế, hiện nay, đã có rất nhiều kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh
mới ra đời nhằm đánh giá tình trạng MĐB cơ học ở bệnh nhân suy tim, đặc biệt
là siêu âm Doppler mô cơ tim mã hoá màu – một phương pháp siêu âm mới.
Siêu âm Doppler mô cơ tim không chỉ cho phép đánh giá tình trạng mất đồng bộ
cơ tim ở bệnh nhân suy tim mà còn chỉ rõ vùng mất đồng bộ nhiều nhất, đánh
giá được mức độ phục hồi chức năng tim sau điều trị CRT và khả năng tái đồng
bộ của từng nhóm cơ tim riêng biệt. Do đó có thể đánh giá chính xác sự cải thiện
của bệnh nhân sau CRT.
Cũng theo xu hướng chung của thế giới, Việt Nam đã tiến hành cấy máy
tạo nhịp tái đồng bộ tim cho một số bệnh nhân. Việt Nam đã có một số nghiên
cứu về hiệu quả của CRT, vai trò của siêu âm tim trong lựa chọn bệnh nhân cấy
máy tạo nhịp tái đồng bộ và tối ưu hóa kết quả cấy máy tạo nhịp tái đồng bộ.
Trên thế giới siêu âm Doppler tim còn được sử dụng rộng rãi trong theo dõi sau
CRT và lựa chọn vị trí đặt điện cực xoang vành thích hợp để nâng cao hiệu quả
tái đồng bộ nhưng ở Việt Nam chưa có một nghiên cứu nào thực sự đề cập đầy
đủ về những vấn đề này. Với mong muốn tìm hiểu một lĩnh vực tương đối mới
với hy vọng góp phần cải thiện cuộc sống cho những bệnh nhân suy tim nặng,
chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài:
Nghiên cứu ứng dụng siêu âm Doppler tim trong đánh giá kết quả cấy
máy tạo nhịp tái đồng bộ (CRT) điều trị suy tim nặng.
Nhằm nghiên cứu hai mục tiêu cụ thể như sau:
1. Đánh giá kết quả ngắn hạn của phương pháp cấy máy tạo nhịp tái
đồng bộ cơ tim (CRT) điều trị suy tim nặng bằng siêu âm Doppler tim.
2 . Tìm hiểu khả năng ứng dụng của siêu âm Doppler mô cơ tim để
lựa chọn vị trí đặt điện cực xoang vành tối ưu trong cấy máy tạo nhịp tái
đồng bộ.
</p>
