PBXH được coi là một yêu cầu để xây dựng xã hội dân chủ, tạo sự ổn định,
phát triển CT - XH ở các quốc gia. Một xã hội chấp nhận phản biện tốt sẽ góp phần
tạo ra sự đồng thuận xã hội, thúc đẩy xã hội phát triển, hạn chế được tối đa sự phản
kháng, chống đối của dân chúng.
Ở Việt Nam cũng đã có những tiếp cận khá đầy đủ về PBXH, xuất phát từ
nhận thức: “Mọi đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đều vì
lợi ích của nhân dân, có sự tham gia ý kiến của nhân dân” [37, tr.125]. Văn kiện Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ X chỉ rõ: “Xây dựng quy chế giám sát và PBXH của
MTTQ, các tổ chức CT - XH và nhân dân đối với việc hoạch định đường lối, chủ
trương, chính sách, quyết định lớn của Đảng và việc tổ chức thực hiện, kể cả đối với
công tác tổ chức và cán bộ” [37, tr.135] và đặt ra yêu cầu: “Phát huy vai trò và tạo
điều kiện thuận lợi để Mặt trận và các đoàn thể nhân dân tham gia xây dựng đường
lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, thực hiện vai trò giám
sát và PBXH” [37, tr.305]. “ PBXH là phát huy dân chủ XHCN và quyền làm chủ
của nhân dân, ý thức trách nhiệm của nhân dân trong việc tham gia quản lý Nhà
nước nhân dân không chỉ có quyền mà còn có trách nhiệm tham gia hoạch định và
thi hành các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. PBXH là nhu cầu cần thiết
và đòi hỏi bắt buộc của quá trình lãnh đạo và điều hành đất nước, khắc phục tệ quan
liêu ” [37, tr.182-183]. Đây được coi là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, góp
phần làm rõ hơn nội dung, phương thức PBXH của MTTQ Việt Nam.
Trong các chủ thể PBXH thì MTTQ Việt Nam có vị trí, vai trò đặc biệt quan
trọng, điều này được Hiến pháp 2013 ghi nhận tại Điều 9, đó là: “MTTQ Việt Nam
là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; giám sát, PBXH”. MTTQ là chủ thể
có tiềm năng nhất, có khả năng phát huy cao nhất hoạt động phản biện của mình vì
MTTQ là tổ chức tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân. Trong thời kỳ đổi mới,
MTTQ đã tích cực đổi mới phương thức hoạt động của mình, tiếp tục làm tốt vai trò
là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, là cầu nối giữa nhân dân với Đảng và
Nhà nước, thực sự thể hiện ý chí, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, góp phần
quan trọng trong việc xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân.
