Luận án này nghiên cứu một cách có hệ thống về các tác động lan tỏa của dòng
vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment – FDI) tại Việt Nam, trong
đó tập trung phân tích và kiểm định hiệu ứng lan tỏa và các nhân tố quyết định đến lan
tỏa công nghệ và lan tỏa xuất khẩu từ FDI. Tác động lan tỏa là những hiệu ứng ngoại
tác về thông tin xuất phát từ những tương tác có chủ đích hay không có chủ đích giữa
các chủ thể kinh tế theo thời gian. Thông qua khả năng rò rỉ, phát tán và chuyển giao,
chia sẻ thông tin, các doanh nghiệp FDI có thể gián tiếp tác động đến năng lực công
nghệ và năng lực xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước. Các kênh lan tỏa từ FDI
bao gồm sự di chuyển lao động, biểu thị và bắt chước, áp lực cạnh tranh và các mối
liên kết cung ứng. Quy mô lan tỏa từ FDI không diễn ra đồng nhất đối với tất cả doanh
nghiệp trong cùng ngành hay cho toàn bộ doanh nghiệp trong nước mà rất đa dạng vì
phụ thuộc vào khả năng hấp thụ hay đặc trưng riêng của từng doanh nghiệp.
Tác động lan tỏa từ FDI là đề tài nghiên cứu khá mới và nhận được sự quan tâm
gia tăng trong thời gian gần đây, đặc biệt là ở các quốc gia mới nổi và đang phát triển
khi dòng vốn FDI gia tăng cho thấy những tác động không mong muốn đến môi trường
và nền kinh tế trong nước. Với trường hợp Việt Nam, một số nghiên cứu về lan tỏa
công nghệ đã được thực hiện với dữ liệu từ trước năm 2011 và chỉ có hai nghiên cứu về
lan tỏa xuất khẩu sử dụng dữ liệu trước năm 2005 với cỡ mẫu khá nhỏ. Bên cạnh đó,
các nghiên cứu này chủ yếu tập trung kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng lan tỏa, xác
định kênh lan tỏa và sử dụng một thang đo đại diện FDI. Trong khi đó, bước nghiên
cứu tiếp theo là tìm kiếm các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu ứng lan tỏa thì vẫn chưa
được tìm hiểu sâu. Đây là những khoảng trống nghiên cứu mà luận án này đóng góp.
