<p>
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tếquốc tếlà cơhội đểphát triển nhưng cũng
ẩn chứa rất nhiều thách thức đối với mọi nền kinh tế, đặc biệt là ởnhững quốc gia
đang phát triển. Sựkiện Việt Nam trởthành thành viên thứ150 của tổchức thương
mại thếgiới (WTO) sẽ đem lại cơhội thu hút đầu tưnước ngoài và mởrộng thị
trường xuất khẩu hàng hoá cho các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, khi mở
cửa thịtrường theo các cam kết gia nhập WTO thì những ngành sản xuất, dịch vụ
trong nước sẽphải đối mặt với một áp lực cạnh tranh rất lớn. Các tập đoàn tưbản
nước ngoài với khảnăng to lớn vềvốn, công nghệhiện đại và bềdày kinh nghiệm
quản lý kinh doanh sẽlà những đối thủquá tầm đối với các doanh nghiệp Việt Nam.
Đối với ngành viễn thông Việt Nam, do vai trò quan trọng của ngành (vừa là
một ngành hạtầng, vừa là một ngành kinh tếmũi nhọn đồng thời góp phần bảo đảm
an ninh quốc phòng và trật tựxã hội, nâng cao dân trí của người dân), yêu cầu sớm
có một kếhoạch phát triển cho phù hợp với tình hình mới lại càng cấp bách hơn.
Hiện nay, ngành viễn thông Việt Nam đang thực hiện giai đoạn 05 năm cuối của
chiến lược phát triển từnăm 2001 đến năm 2010 với tên gọi: “Chiến lược hội nhập
và phát triển”. Qua quá trình triển khai chiến lược, ngành viễn thông đã đạt được
nhiều kết quảrất đáng khích lệ: Mạng lưới viễn thông đã được mởrộng trong cả
nước, mức độtăng trưởng thuê bao đạt tốc độcao, cơchếpháp lý ngày một hoàn
thiện theo hướng mởcửa thịtrường. Bên cạnh đó, còn một số điểm ngành viễn
thông cần phải cốgắng hoàn thiện hơn như: Tạo môi trường cạnh tranh trong cung
cấp dịch vụviễn thông, đa dạng hoá dịch vụgiá trịgia tăng, nâng cao chất lượng đội
ngũnhân lực và đầu tưnghiên cứu phát triển công nghệ. Đểkhắc phục những hạn
chế đang tồn tại và chuẩn bịtốt nhất cho quá trình thực hiện các cam kết gia nhập
WTO vềlĩnh vực viễn thông, ngay từbây giờngành viễn thông Việt Nam cần có
những biện pháp phát triển mới. Sựthành công của việc phát triển ngành viễn thông
Việt Nam là rất quan trọng. Đây có thể được xem là một trong những nền tảng đầu
tiên đểthực hiện phát triển nền kinh tếViệt Nam theo hướng công nghiệp hoá, hiện
đại hoá.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu của đềtài: Quá trình phát triển của ngành viễn thông
Việt Nam.
2. Phạm vi nghiên cứu của đềtài: Trong ngành viễn thông Việt Nam (trên
phạm vi cảnước).
III. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Các nghiên cứu của luận án nhằm:
- Phân tích bối cảnh và thực trạng quá trình phát triển của ngành viễn thông
Việt Nam. Từ đó, rút ra được các điểm mạnh, điểm yếu, cơhội và nguy cơ
đối với sựphát triển của ngành viễn thông Việt Nam.
- Đềxuất các biện pháp phát triển cho ngành viễn thông Việt Nam giai
đoạn từnay đến năm 2020.
IV. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀTÀI NGHIÊN CỨU
1. Ý nghĩa khoa học: Hiện nay, ởViệt Nam và trên thếgiới chưa có một công
trình nghiên cứu mang tính hệthống nào đưa ra được các lý thuyết vềphát
triển ngành. Thực tếtrong quá trình hoạch định chính sách phát triển
ngành, tuỳtheo quan điểm của nhà quản lý mà kếhoạch phát triển ngành
sẽ được xây dựng theo những cách khác nhau nhưtheo mục tiêu phát triển,
theo các yếu tố ảnh hưởng, theo sựtác động của môi trường bên trong và
môi trường bên ngoài, theo quá trình sản xuất của ngành. Đểkhắc phục các
khó khăn trên, đềtài nghiên cứu này đã sửdụng các công cụphân tích
ngành nhưma trận SWOT, ma trận IFE, ma trận EFE, ma trận hình ảnh các
đối thủcạnh tranh, ma trận QSPM, đểáp dụng phân tích cho ngành viễn
thông Việt Nam. Từ đó, đưa ra biện pháp phát triển ngành viễn thông Việt
Nam đến năm 2020.
2. Ý nghĩa thực tiễn: Qua phân tích bối cảnh và thực trạng quá trình phát triển
của ngành viễn thông Việt Nam, đềtài nghiên cứu đã đềxuất được một số
biện pháp phát triển ngành viễn thông Việt Nam từnay đến năm 2020 với
các sốliệu khá phong phú. Khác với “chiến lược hội nhập và phát triển
hiện nay”, các giải pháp đềxuất của đềtài nghiên cứu đã nhấn mạnh hơn
đến yếu tốphát triển bền vững và xu thếphát triển của công nghệviễn
thông trên thếgiới hiện nay với chủtrương “Phát triển nhanh và bền vững
trên cơsởtích hợp giữa viễn thông và công nghệthông tin”. Kết quả
nghiên cứu của đềtài có thểdùng làm nguồn tài liệu tham khảo cho các
nhà quản lý viễn thông Việt Nam trong quá trình hoạch định chính sách
phát triển ngành giai đoạn từnay đến năm 2020.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục đích của đềtài, luận án đã sửdụng các phương pháp nghiên
cứu của chủnghĩa duy vật biện chứng, phương pháp phân tích tổng hợp, các
phương pháp phân tích ngành, phương pháp thống kê toán, thống kê lịch sử, so
sánh, trắc nghiệm, phương pháp dựbáo theo xu thế.
VI. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
Trước đây đã có những công trình nghiên cứu của BộBưu chính viễn thông
hoặc Tổng cục Bưu điện (khi chưa thành lập Bộ) đềcập đến định hướng phát triển
ngành viễn thông Việt Nam. Tuy nhiên, các nghiên cứu này mới chỉ đềxuất định
hướng phát triển ngành viễn thông trong hai giai đoạn 1991-2000 và 2001-2010, bối
cảnh nghiên cứu lúc đó chưa sát với tình hình hội nhập của Việt Nam nhưhiện nay.
Trong thời gian từnăm 2003 đến năm 2005, BộBưu chính viễn thông cũng đã chủ
trì xây dựng chiến lược phát triển công nghệthông tin và truyền thông Việt Nam,
trong đó có đềcập chiến lược phát triển viễn thông Việt Nam đến năm 2010 và định
hướng đến năm 2020. Trong chiến lược này, mốc thời gian đến năm 2010 đã được
trình bày khá chi tiết. Tuy nhiên, định hướng phát triển ngành viễn thông Việt Nam
giai đoạn 2010-2020 mới chỉ được đềcập mang tính phác thảo. Bên cạnh đó, vềmặt
lý thuyết, trên thếgiới hiện nay chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào đềcập đến
vấn đềphát triển ngành. Các nghiên cứu vềphát triển ngành đều làm theo lối tự
phát, theo quan điểm riêng của các nhà nghiên cứu.
Khắc phục các hạn chếnêu trên, kết quảnghiên cứu đềtài đã đưa ra được
một số điểm mới sau:
1. Giới thiệu và nêu ra vai trò của ngành viễn thông Việt Nam trong quá trình
phát triển kinh tế- xã hội.
2. Trình bày các trường phái phát triển viễn thông trên thếgiới và phân tích
kinh nghiệm phát triển viễn thông của một sốnước điển hình gồm Pháp,
Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Từ đó, rút ra được bài học đối với
quá trình phát triển của ngành viễn thông Việt Nam.
3. Phân tích đánh giá được hiện trạng phát triển của ngành viễn thông Việt
Nam so với các nước trong khu vực và trên thếgiới.
4. Đánh giá môi trường bên trong và môi trường bên ngoài của ngành viễn
thông Việt Nam. Từ đó, tổng kết được các mặt mạnh, mặt yếu, cơhội và
nguy cơcủa ngành viễn thông Việt Nam và đềxuất các giải pháp phát triển
thông qua việc sửdụng ma trận SWOT.
5. Đềxuất được các nhóm giải pháp góp phần phát triển ngành viễn thông
Việt Nam giai đoạn từnay đến năm 2020 gồm: Nhóm giải pháp vềcơchế
chính sách, nhóm giải pháp vềphát triển thịtrường, nhóm giải pháp về
phát triển sản phẩm dịch vụ, nhóm giải pháp vềhuy động vốn đầu tư, nhóm
giải pháp vềphát triển nhân lực viễn thông, nhóm giải pháp vềphát triển
hạtầng mạng lưới và nhóm giải pháp vềnghiên cứu phát triển, ứng dụng
khoa học công nghệtrong viễn thông.
</p>
