1. Tính cấp thiết của đề tài
Với bờ biển dài 3.260 km và rất nhiều đảo lớn nhỏ có địa điểm thích
hợp cho xây dựng cảng biển; tọa lạc ở vị trí gần với 10 tuyến đường hàng hải
quốc tế lớn nhất, Việt Nam là một trong số các quốc gia trên thế giới có lợi
thế lớn về kinh tế biển nói chung, về dịch vụ cảng biển, vận tải đường biển
nói riêng. Nhận thức rõ lợi thế này, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính
sách khuyến khích phát triển kinh tế biển nói chung, cảng biển nói riêng.
Để huy động một phần nguồn lực tài chính phát triển các cảng biển,
tăng trách nhiệm của khách hàng sử dụng dịch vụ cảng biển, ngoài việc đầu
tư cơ sở vật chất - kỹ thuật hiện đại, đạt tiêu chuẩn quốc tế, đủ sức tiếp nhận
các tàu vận tải trọng lượng lớn, nước ta cần phải thực hiện chính sách giá
dịch vụ cảng biển, chính sách thu phí và lệ phí hàng hải sao cho có thể vừa
bù đắp đủ chi phí, có lãi, vừa đảm bảo tính cạnh tranh với phí dịch vụ tại
cảng biển của các nước trong khu vực. Về cơ chế quản lý phí và lệ phí hàng
hải (PLPHH) ở nước ta những năm qua đã có bước tiến bộ nhất định, giúp
lành mạnh hóa việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế
và tạo điều kiện thuận lợi trong điều hành hoạt động thu phí của các cơ quan
quản lý nhà nước (QLNN). Tuy vậy cũng đã xuất hiện nhiều vấn đề gây
tranh luận liên quan đến QLNN về thu PLPHH như: ai kiểm soát và kiểm
soát như thế nào đối với việc ban hành và giám sát thực thi chính sách thu
phí, lệ phí; làm thế nào để PLPHH không trùng lắp với giá dịch vụ cảng
biển; những trường hợp đặc biệt nào cần miễn, giảm PLPHH; mức thu và cơ
chế quản lý thu các loại PLPHH hiện nay có phù hợp với yêu cầu QLNN
trong tình hình hiện nay và thông lệ quốc tế không Những vấn đề nêu trên
đặt ra yêu cầu cần phải tiến hành nghiên cứu lĩnh vực thu PLPHH một cách
hệ thống và bài bản
