Quyền tiếp cận thông tin là một trong các quyền cơ bản của con người, của
công dân thuộc nhóm quyền dân sự - chính trị đã được ghi nhận trong Tuyên ngôn
thế giới về nhân quyền của Liên Hợp quốc năm 1948, Công ước quốc tế về các
quyền dân sự và chính trị năm 1966 mà Việt Nam là thành viên và được khẳng định
trong nhiều điều ước quốc tế khác. Công ước quốc tế về các Quyền dân sự và chính
trị năm 1966 đã khẳng định mọi người đều có quyền tự do tìm kiếm, nhận và truyền
đạt mọi loại tin tức, ý kiến, không phân biệt ranh giới, hình thức, phương pháp tùy
theo sự lựa chọn của họ. Hiện nay, đa phần các quốc gia tiến bộ trên thế giới đều
đã có những ghi nhận nhất định về quyền tiếp cận thông tin trong pháp luật quốc
gia bởi vai trò của quyền này trong việc hiểu và nhận thức hướng tới tôn trọng và
bảo đảm quyền, tự do cơ bản cũng như nhân phẩm con người và việc tạo cơ hội
cho dân chúng nhận thức về quyền năng của chính mình. Điều này cũng phù hợp
với xu hướng toàn cầu về mở rộng quyền tiếp cận thông tin, xu hướng này gắn liền
với nhu cầu dân chủ hóa đời sống chính trị xã hội, minh bạch hóa pháp luật, bảo
đảm quyền con người của các quốc gia và thực tiễn các giá trị của thông tin đem
lại cho con người ngày càng trở nên hữu hình.
Ở Việt Nam, trong thời gian qua, Nhà nước ta đã rất quan tâm, chú trọng
xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật đảm bảo quyền tiếp cận thông tin của
công dân. Trước hết là Hiến pháp năm 2013 đã kế thừa quy định về “quyền được
thông tin” của Hiến pháp năm 1992 và sửa đổi thành “quyền tiếp cận thông tin”
(Điều 25). Việc bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin với tư cách là quyền
gốc cũng là nhằm đảm bảo thực hiện các quyền khác của con người, của công dân
mà Hiến pháp đã quy định, như quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, quyền
bầu cử, quyền ứng cử, quyền khiếu nại, tố cáo Sau Hiến pháp 2013, nhiều Luật
và các văn bản dưới Luật được ban hành (như Luật Đất đai 2013, Luật Doanh
nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Trưng cầu ý dân 2015 ) đã ghi nhận các cơ sở pháp lý
bảo đảm việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân.
