Kể từ 5 trường hợp bệnh nhân AIDS đầu tiên được phát hiện tại Los Angeles –
Mỹ vào giữa năm 1981 đến nay (cuối năm 2011 ), ước tính toàn thế giới đã có 34 triệu
người nhi ễm HIV hiện đang còn sống. Không có bệnh dịch nào có sức lan tỏa nhanh
như dịch HIV/AIDS, đe dọa mọi châu lục, mọi quốc gia, mọi cộng đồng. Không có
một đại dịch nào mà toàn nhân loại phải quan tâm như đại dịch HIV/AIDS vì nó không
còn chỉ là vấn đề sức khỏe con người đơn thuần mà còn là vấn đề kinh tế, văn hóa, xã
hội, an ninh quốc gia, khu vực và là vấn đề phát triển bền vững của toàn cầu [3], [127].
Ở Việt Nam, kể từ trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện vào tháng 12
năm 1990, đến nay dị ch HIV/AIDS đã lan ra khắp các tỉnh trong toàn quốc, vừa phức
tạp về quy mô và diện mắc. Tính đến 30/12/2012, toàn quốc đã phát hiện người nhiễm
HIV tại 79% xã/phường, 98% quận/huyện và 100% tỉnh/thành phố với số trường hợp
nhiễm HIV hiện còn sống là 210.703 trường hợp, số bệnh nhân AIDS hiện còn sống là
61.699 người và 63.372 trường hợp tử vong do AIDS [7]. Tác hại của dịch không chỉ
đối với các nhóm hành vi nguy cơ cao mà đã lây truyền ra cho nhóm người dễ bị tổn
thươn g như phụ nữ, trẻ em và kể cả đồng bào dân tộc thiểu số [28], [128].
Qua hơn hai thập kỷ kể từ ca phát hiện nhiễm HIV đầu tiên ở Việt Nam, các
hoạt động phòng chống HIV/AIDS đã được triển khai khá toàn diện, hàng trăm nghiên
cứu về HIV/AIDS bao gồm cả nghiên cứu về hành vi, nghiên cứu về huyết thanh
học đã được tiến hành và cung cấp nhiều dữ liệu quan trọng cho việc lập kế hoạch và
hoạch định chính sách [4]. Tuy nhiên, các nghiên cứu tập trung nhiều cho nhóm có
hành vi nguy cơ cao và ở các tỉnh, thành phố trọng điểm, rất ít các nghiên cứu cho
nhóm đồng bào dân tộc thiểu số. Mới chỉ có rất ít thông số về kiến thức, thái độ, thực
hành dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS được báo cáo, đặc biệt chưa có các nghiên c ứu
đánh giá hiệu quả mô hình can thiệp dự phòng nào cho nhóm người này [28].
