Già hóa dân số đang trở thành vấn đề được toàn thế giới quan tâm. Dân
số được gọi là già hóa khi người cao tuổi (NCT) chiếm tỷ trọng tương đối lớn
trong toàn bộ dân số. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), giai đoạn năm
2010- 2015 tuổi thọ trung bình của các nước phát triển là 78 tuổi và của các
nước đang phát triển là 68 tuổi, dự kiến đến giai đoạn năm 2045 – 2050, tuổi
thọ trung bình sẽ tăng lên 83 tuổi ở các nước phát triển và 74 tuổi ở các nước
đang phát triển [1].
Việt Nam là một nước đang phát triển, số NCT đang có xu hướng tăng
nhanh. Theo số liệu của Ủy ban Quốc gia về NCT Việt Nam và Bệnh viện
Lão khoa Trung ương, nước ta chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số
vào năm 2011 với tỷ lệ NCT chiếm 10% tổng dân số. Hiện nay số NCT là
10.144.400 người, chiếm 10,94% dân số. So với năm 2015, số NCT tăng
118.822 người. Bên cạnh đó, tuổi thọ trung bình dự kiến tăng từ 72 tuổi (năm
2011) lên 78 tuổi (năm 2030) [2],[3]. Xu hướng già hoá dân số đang đặt ra
những thách thức to lớn trong vấn đề chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ cho NCT
trong cộng đồng.
NCT Việt Nam là lớp người đã có những đóng góp to lớn cho đất nước
và có bề dầy kinh nghiệm, chiều sâu trí tuệ. Trong cộng đồng xã hội, NCT
đóng vai trò quan trọng ở địa phương, gia đình, dòng họ. Chính vì vậy, chăm
sóc đời sống vật chất tinh thần và tiếp tục phát huy vai trò của NCT là nghĩa vụ
và trách nhiệm của gia đình và toàn xã hội. Đối với NCT, mọi khả năng thích
nghi đối với môi trường sống thường giảm. Trước các biến động của hoàn cảnh
dù nhỏ, nhưng cũng có thể đủ gây ra các rối loạn, bệnh tật về tinh thần, thể
chất, nhiều khi nặng nề và thường khó hồi phục. Trong vài thập niên gần đây,
các nghiên cứu về tình trạng sức khỏe răng miệng (SKRM) ở NCT được tiến
hành ngày một nhiều, kết quả đều cho thấy sâu răng và viêm quanh răng là hai
bệnh phổ biến có tỷ lệ và số trung bình mắc rất cao và được coi là nguyên nhân
chính dẫn tới mất răng ở NCT. Theo kết quả điều tra SKRM toàn quốc năm
2000, tỷ lệ sâu răng của người trên 45 tuổi là 78% và có tới 55% các đối tượng
này chưa đi khám răng miệng lần nào [4]. Theo Phạm Văn Việt, tỷ lệ mất răng
là 91% và nhu cầu răng giả là 83,5%. Tác giả còn đánh giá hiệu quả của một số
biện pháp can thiệp trong chương trình chăm sóc răng miệng ban đầu, kết quả
cho thấy tỷ lệ người có vùng quanh răng lành mạnh tăng lên rõ rệt sau can thiệp
(1209%) [5]. Ngoài ra tình trạng SKRM của NCT còn chịu tác động của nhiều
yếu tố: địa dư, kinh tế, mức sống, văn hóa, tâm lý, tập quán xã hội.[6],[7].
Tỉnh Đắk Lắk nằm ở vị trí trung tâm của khu vực Tây Nguyên, có vị trí
chiến lược quan trọng về kinh tế-xã hội, an ninh-quốc phòng của cả nước. Do
đó, Chính phủ và Nhà nước luôn ưu ái về các chính sách kinh tế cho tỉnh. Đắk
Lắk là nơi sinh sống, quần tụ của nhiều dân tộc anh em như: Kinh, Êđê, Giarai,
M’nông, Thái, Tày, Nùng, Dao Mỗi dân tộc đều có nếp sống văn hóa riêng
rất đặc sắc, góp phần làm phong phú, đậm đà bản sắc văn hóa vùng Tây
Nguyên. Trong những năm gần đây, chuyên ngành lão khoa đã không ngừng
phát triển, NCT đã đến các cơ sở khám, chữa răng miệng ngày một tăng. Từ
thực tế này, nhu cầu đã đặt ra nhiệm vụ đối với ngành Răng Hàm Mặt, buộc
chúng ta phải có các chiến lược can thiệp về đào tạo nhân lực, hệ thống dịch
vụ. Đặc biệt là sớm triển khai nội dung can thiệp điều trị sâu răng, bệnh
quanh răng (BQR) và truyền thông giáo dục sức khỏe ở NCT. Xuất phát từ
tầm quan trọng và ý nghĩa nêu trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài
“Thực trạng sức khỏe răng miệng và đánh giá hiệu quả can thiệp chăm sóc
răng miệng ở người cao tuổi tại Đắk Lắk” với 2 mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng bệnh răng miệng, nhu cầu điều trị và một số yếu tố
liên quan ở người cao tuổi tỉnh Đắk Lắk.
2. Đánh giá hiệu quả can thiệp điều trị sâu răng, bệnh quanh răng và
truyền thông giáo dục sức khỏe ở một nhóm người cao tuổi thành phố
Buôn Ma Thuột.
